تبیین برهم کنش عوامل اقلیمی و فرهنگی در شکل ‌گیری حیاط خانه‌های سنتی شهر همدان

در الگوی خانه های حیاط دار سنتی، حیاط هسته حیاتی خانه را تشکیل می دهد و بر اساس نیازهای مادی و معنوی و رعایت سلسله مراتب، انواع حیاط سنتی شکل گرفته است. مطالعه در زمینه تاثیر عواملی چون جغرافیا و اقلیم، اجتماع و فرهنگ، بینش های فکری نظام خانواده، بر ساختار ابنیه، ضروری به نظر می رسد. بخش عمده بافت های شهرهای تاریخی ایران را خانه های حیاط دار سنتی تشکیل می دهند. این خانه ها در معرض تخریب قرار دارند، لذا مطالعه بر کالبد حیاط ها حائز اهمیت است. هدف اصلی این پژوهش، شناخت تاثیر محیطی و فرهنگی خانه های سنتی حیاط دار در رابطه با اصلی ترین فضای خانه (تالار) و ورودی در معماری مسکونی منطقه سرد و خشک همدان است. اهمیت پژوهش این است که خانه های حیاط دار سنتی همدان بخشی از هویت تاریخی معماری کشور هستند. لذا حفاظت و الگو برداری، آنها مورد توجه می باشد. با توجه به گستردگی اقلیم سرد در ایران، توجه به طراحی بناها که از مصرف کنندگان عمده انرژی های فسیلی به شمار می روند، می تواند بخش عمده ای از مصرف انرژی را کاهش دهند. همچنین از جهت حفظ فرهنگ و تحقق آنها در خانه های امروزی نیز مورد توجه قرار می گیرند. در این پژوهش از روش تحلیل محتوایی و با کمک نظریه داده بنیاد از روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل نمونه برای تولید معنا به ترتیب ارائه و توصیف در کدگذای باز، مقایسه و تحلیل از طریق کدگذاری محوری و تبیین الگو از طریق کد گذاری انتخابی صورت می گیرد. راهبرد این مقاله در مرحله تحلیل و داوری، روش کمی و کیفی توامان است. در روش کمی از نرم افزار اقلیمی کلایمت کانسالتنت، مدل آسایش حرارتی اشری 55 و مطالعات پهنه بندی اقلیمی ایران و در روش کیفی از مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. اهم نتایج نشان می دهد که در بررسی تغییرات اقلیمی در یک بازه زمانی حدود 40 ساله، تعداد ماه هایی که شرایط آسایش در آن برقرار بوده کمتر و ماه هایی که در آن ها باید تدابیر گرمایشی و سرمایشی اندیشید به سمت بیشترین مدت خود سیر کرده است. دو دسته کلی مولفه ها را در حوزه فرهنگ شامل شیوه های معماری ایرانی، عناصر فرهنگ ساز در شکل گیری الگو معماری خانه های حیاط دار سنتی موثر می داند. در راستای دستیابی به اهداف اقلیمی هم مشاهده می شود گونه های درونگرای قاجاری و التقاطی وضعیت مطلوب تری از نظر دریافت تابش های خورشیدی، محافظت در برابر جریان بادهای نامطلوب در تالارها و موقعیت قرارگیری ورودی ها و تاثیر جریان باد در حیاط ها را دارند. 

explaining the interaction of climatic and cultural factors in the formation of traditional courtyards in hamadan

introduction: in the pattern of traditional courtyard houses, the courtyard forms the vital core of the house and, based on material and spiritual needs and observance of hierarchy, traditional courtyards have been formed. it seems necessary to study the impact of geography and climate, society and culture, intellectual insights of the family system on the structure of buildings. a substantial part of the textures of iran's historic cities are traditional courtyard houses. these houses are in danger of being demolished, so it is vital to study the body of the yards. the primary purpose of this study is to identify the environmental and cultural impact of traditional courtyard houses on the main house space and entrance in the residential architecture of the cold and dry region of hamadan. the importance of research is based on this viewpoint that the traditional houses with courtyards in hamedan are a part of the historical architectural identity of the country. therefore, their protection and role modeling areimportant given the prevalence of the cold climate in iran, considering the design of buildings, which are significant consumers of fossil fuels, can reduce a large part of energy consumption. we also considered them for the preservation of culture and their realization in today's homes.methodology: the research uses the content analysis method, with the help of data theory, open, axial, and selective coding method. in sample analysis to produce meaning, descriptions are performed in opencoding, comparison with axial coding, and pattern determination through selective coding, respectively.the strategy of this article in the analysis and judging stage is a quantitative and qualitative method. climate consultant climate software uses ashrae 55 thermal comfort model and iranian climatic zoning studies in the quantitative method. we have used library studies in the qualitative method.results: the major results show that in the study of climate change over 40 years, the number of months in which the establishment of comfort conditions is less, and the months in which heating and cooling measures should be considered have reached their maximum duration.conclusion: two general categories of components in culture, including iranian architectural methods, cultural elements are effective in forming the architectural pattern of traditional courtyard houses toachieve climatic goals it can be seen that qajar and eclectic introverted species have a more favorable situation to receive solar radiation, protection against adverse wind currents in the halls and the location of the entrances and the effect of the wind flow in the courtyards.