ارائه مدل تاثیر عوامل معمارانه بر درک دانش‌آموزان از محیط به منظور ارتقای حس تعلق به مدرسه

از مهم‌ترین اهداف پژوهش حاضر، معرفی عوامل معمارانه اثرگذار بر درک دانش‌آموزان از محیط روانی است که این مساله می‌تواند بر دستاوردهای تحصیلی، روانی و جسمانی دانش‌آموزان اثرگذار باشد. یکی از مشکلات دانش‌آموزان در فضاهای یادگیری به ویژه در مقطع دبیرستان، کمبود اشتیاق به یادگیری و سپری کردن اوقات خود در فضاهای آموزشی است. روش پژوهش از نوع کمی و کیفی، از حیث نتایج کاربردی و توسط مطالعات پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه‌ای در بین 180 نفر از دانش‌آموزان دختر داوطلب مقطع دبیرستان در سال تحصیلی 98-97 از سه مدرسه شهر گرگان انجام شد. حجم نمونه توسط نرم افزار جی.پاور(g.power)، 104 پیشنهاد شد که با توجه به مدل معادله ساختاری از 180 نفر نمونه در دسترس به منظور افزایش دقت برآورد استفاده شد. آزمون نرمال بودن داده ها، روش تحلیل آماری رگرسیون خطی چندگانه، و تحلیل همبستگی پیرسون به منظور نوع ارتباط، شدت و جهت آن در بین متغیر‌های مستقل و وابسته ارایه شد، همچنین مدلسازی معادله ساختاری از تاثیر عوامل معمارانه بر محیط روانی از دیدگاه دانش‌آموزان ترسیم شد. با توجه به آماره ضریب همبستگی (0/82=r) بین محیط کالبدی و درک دانش‌آموزان از محیط روانی ارتباط زیادی وجود دارد و با توجه به ضریب تعیین(0/68= r2)، 68 درصد متغیر وابسته محیط روانی توسط متغیر مستقل محیط کالبدی پیش بینی شد. از شش عامل مقیاس ارزیابی ساختمان مدرسه با عنوانچک لیست شش فاکتوری ارزیابی ساختمان مدرسه، تعداد پنج عامل شامل فضاهای اجتماعی با وزن بتا 0/36، فضاهای مابین با وزن بتا 0/22، توده با وزن بتا 0/18 ، جهت یابی با وزن بتا 0/15 و آسایش با وزن بتا 0/10 به ترتیب بر محیط روانی اثر مستقیم، مثبت و معنادار دارد. عامل زمینه دارای تاثیر مستقیم و مثبت اندکی بر محیط روانی از دیدگاه دانش‌آموزان است. براساس مدلسازی معادله ساختاری، محیط کالبدی به میزان 0/93 بر محیط روانی اثرگذار است. عامل احساس تعلق به مدرسه اثر قابل توجهی با بار عاملی 0/86 در توصیف مقیاس محیط روانی دارد. عامل فضاهای اجتماعی با بیش ترین بار عاملی در توصیف مقیاس چک لیست شش فاکتوری ارزیابی ساختمان مدرسه گزارش شد. براساس نتایج پژوهش حاضر، اولین عامل در جهت بهبود محیط روانی از دیدگاه دانش‌آموزان، ارتقا حس تعلق به محیط مدرسه و اولین عامل در بهبود محیط کالبدی توجه به فضاهای اجتماعی است. ایجاد فضاهای گروهی در ارتباط با کلاس درس، دسترسی دانش‌آموزان به دفتر کار معلمان و تعامل صمیمی با آن ها در خارج از ساعت‌های کلاسی و ایجاد تجربه فضایی کیفیت محور از ورودی اصلی تا کلاس درس و طراحی مناسب و جذاب محوطه، ایجاد تنوع در توده ساختمان و مشخص بودن عملکردها در توده خارجی از جمله مولفه هایی است که بر درک دانش‌آموزان از محیط روانی و به تبع آن، حس تعلق به محیط مدرسه اثرگذار است. تناسب مقیاس ساختمان با سایت اثر اندکی بر درک دانش‌آموزان از محیط روانی داشت و از لحاظ آماری معنادار نبود. قابلیت کنترل فردی حرارت داخلی محیط و کنترل صداهای حواس پرت کن در اولویت اول از دیدگاه دانش‌آموزان نبود، اما باید در طراحی فضاهای آموزشی مورد توجه قرار گیرد.  

a model of architectural factors influence on students' perception of school climate for providing school connectedness

introduction: this research aimed to introduce architectural factors, influence students' perception of school climate and have a great effect on students' achievement academically, mentally, and physically, the problem of high school students is their unwillingness for learning and passes their time in an educational setting. school connectedness affects students' mental health and decreases absenteeism and anxiety, also can improve students' collaboration in- class activities.methodology: the method of research was both qualitative and quantitative via spss and amos soft wares. the sem technique was used to determine the correlation between the physical environment andschool climate. the minimum sample of 104 was determined by g.power software. in this study, 180 accessible samples of volunteer girl students from three high- schools in gorgan city were used. scales which used named the six-factor school building checklist with factors namely, context, massing,social space, interface, way finding and comfort and what's happening in this school? from the students' perspective, for assessing school climate. tests of normality, multiple regression, and pearson correlation were used to determine normality and the effects of factors and their variables.results: according to r=0.82, there was a strong correlation between the physical environment and school climate from the students' perception, and via considering r square (r2=0.68), the 68percent ofschool climate was determined by physical environment as the independent variable. according to structural equation modeling, reported that physical environment had a direct total effect of 0.93 on school climate, which shows that the six-factor checklist scale is appropriate to determine school climate, and the school connectedness with the regression weight of 0.86 reported as the most influential factor to determine school climate. regarding attained results, five factors respectively, social space (beta weight=0.36), interface (beta weight=0.22), massing (beta weight=0.18), way finding (beta weight=0.15), and comfort (beta weight=0.10) significantly affected students' perception of schoolclimate, but the context factor had a slight effect on students' perception of school climate and it was not statically meaningful.conclusion: from the results, concluded that the first factor for improving school climate is school connectedness enhancement and the first factor for improving the physical environment is considering social spaces in an educational setting. providing small group spaces related to a classroom setting,students access to teachers' office for better interaction out-of-class times and teachers' support, providing the spatial experience for students from the main entrance to the classroom, variation in the mass of building and clarity of function in building mass are some variables that can enhance students' perceptionof school climate and school connectedness. building scale concerning site scale had a slight effect on school climate from the students' perception and can be ignored. the comfort factor and its variables, such as individual control of heat and controlling classroom noise level, were not the priority but should beapplied before planning and designing. school building mass design and its placement at a suitable distance from the major streets are one of the noise level control methods for the educational setting.