بررسی آراء مفسران پیرامون آیات مشتمل بر «ما اَدْراک...‏»، و میزان ارتباط آن با علم نبوی

یکی از اسلوب‌های ادبیِ مختص قرآن، اسلوب «ما اَدْراک...‏» است که در عصر نزول به‌کار می‌رفته و مردمان آن زمان با کارکردهای آن آشنا بوده‌اند و بعدها مورد توجه نبوده‌است؛ لذا تبیین معنای این اسلوب بیانی با توجه به اختلاف مفسران قرآن در مفهوم آن، اهمیت این پژوهش را نمایان می‌سازد. این اسلوب که فقط در سور مکی قرآن، 13 بار ذکر شده، دارای کارکردهای بلاغی متعددی است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی به این نتیجه رسید که با تکیه بر دلائل متعدد، خطاب آیه نمی‌تواند دلالت بر عدم آگاهی پیامبر نماید، و اساسا مخاطب، شخص ایشان نیست. تفاوت و تعارض دیدگاه برخی مفسران در کارکرد صرفی و نحوی آیات مشتمل بر «ما اَدْراک...‏» خود گواه این است که به دلیل جداسازسیِ ترکیب آن، به خطا رفته‌اند. این اسلوب کلیشه‌ ای، مجموعا بسته‌ ی ادبی اصطلاحی است که برای جلب توجه شنونده، هنگام تفخیم و عظمت مطلب، استفاده می‌ شود.

examining the opinions of sunni and shia qur’anic exegetes on the rhetorical style of “mā adrāka…” and its relation to prophetic knowledge

one of the literary styles specific to the qur’an is the &ma adrak...& style, which was used in the era of descent, and thefrom the perspective of both sunni and shia qur’anic exegetes, the rhetorical style of the qur’anic clause “mā adrāka…” represents one of the most contentious interpretive issues. on one hand, its apparent meaning suggests &the addressee does not understand&, while on the other hand, the intended addressee of the verse is undoubtedly the prophet muhammad. this raises questions regarding the relationship of these verses to prophetic knowledge, as the interpretation of these verses to portray a lack of knowledge by the prophet contradicts the theological premise of the &divine knowledge of the messenger.& this rhetorical structure appears thirteen times, exclusively in meccan chapters [sūrahs], and serves multiple rhetorical functions. this research, employing an analytical-descriptive method and relying on multiple evidence, does not interpret the address of the verse as indicative of the prophet’s lack of knowledge and asserts that the addressee of these verses is not the prophet himself. the difference and conflict in the perspectives of some qur’anic exegetes regarding the grammatical and syntactical functions of the verses containing “mā adrāka…” clearly indicate that the qur’anic exegetes have erred due to their separation of this phrase. this conventional style served as a fixed pattern during the time of the qur’an’s revelation, utilized to capture the listener’s attention when emphasizing the grandeur of a subject.