تقسیم‌بندی واحدهای اجتماعی در نظام قبیله‌ای در قرآن کریم با رویکرد ریشه شناختی

زندگی اجتماعی در جوامع عربی، از ادوار‌ پیشااسلامی، به نظام قبیله‌ای تکیه داشته و روابط داخلی، میان اعضای این نظام بر پایهٔ ارتباطات نسبی و خویشاوندی، شکل گرفته است. در این نظام، تقسیم‌بندی خاصی از واحدهای اجتماعی دیده می‌شود که درون قبائل و واحدهای بالاتر از آن، مانند شَعب، وجود دارد و فرض بر این است که اغلب این نام‌گذاری‌ها تنها به معنایِ خویشاوندی باشند. در قرآن کریم، از واژگانی چون «شعوب»، «قبیله»، «فصیله»، «رهط» و «عشیره» استفاده شده است و این مطالعه در صدد است که چه ارتباطی بین این تقسیم‌بندی‌های قبیله‌ای وجود دارد و چندگانگی واژگان نظام قبیله‌ای، بر اساسِ تحلیل ریشه‌شناسی، چگونه قابل درک است. تمرکز این مطالعه بر تحلیل ریشه‌شناسانهٔ واژگان نظام قبیله‌ای با استفاده از رویکرد توصیفی تحلیلی به هدف تعریف معانی مشترک و تفاوت‌های معنایی در تقسیم‌بندی‌های قبیله‌ای است تا تنوع و اهمیت واژگانی این اصول زیرساختی را نشان دهد. این بررسی می‌تواند به بهبود درک مفاهیم اصولی و اساسی این ساختارها در جوامع عربی کمک کرده و همچنین به شناخت بهتر ارتباط بین این تقسیم‌بندی‌ها و تفاوت‌های واژگانی مرتبط با آن‌ها کمک نماید. فرضیۀ اصلی این مطالعه این است که مفهوم اصلی واژگان در این ساختارها به گروه و جماعت اشاره دارد و وجود فروع و شاخه‌های متعدد در قبیله، به لحاظِ برخی ویژگی‌های گروهی، خاصِّ آن‌هاست که نقشی مهم در نمایان کردن فعالیت‌ها و اهداف گروه‌های خویشاوندی، از خرد تا کلان در فرهنگ عرب، دارند.

the classification of social units in the tribal system in the holy quran with an etymological approach

social life in arab societies from pre-islamic periods relied on a tribal system, and internal relationships among its members were based on kinship and relative relationships. in this system, a specific division of social units is observed, both within tribes and in higher-level units such as &sha’ab& (branches), and it has often been assumed that these designations are primarily indicative of kinship. the quran employs terms like &sha’ub,& &qabila,& &faseela,& &raht,& and &ashira& to describe these social structures, and this study aims to explore the relationship between these tribal divisions and how the multiplicity of words of the tribal system can be understood through etymological analysis. the focus of this study is on the etymological analysis of the words of the tribal system using a descriptive-analytical approach with the aim of defining common meanings and semantic differences in tribal divisions to show the diversity and lexical importance of these infrastructural principles. this investigation can contribute to a better understanding of the fundamental concepts and foundations of these structures in arab societies and provide insights into the relationship between these divisions and the associated lexical differences. the primary hypothesis of this study is that the core meaning of these words within these structures refers to groups and communities, and the existence of various branches and subcategories within the tribe serves particular group-related functions, depicting activities and objectives of kinship groups, from small to large, in arab culture.