تاویل در قرآن و رابطه آن با استعمال لفظ در بیش از یک معنی

با دقت در آراء و‌اندیشه‌های فقها و محققان در می‌یابیم که استعمال لفظ در بیش از یک معنی نه تنها امکان عقلی دارد بلکه در محاورات و ذوقیات نیز مورد استفاده قرار گرفته شده و واقع شده و این استعمالات نیز بر اساس غرضی عقلایی بوده است. حال جای این سوال است که آیا سخن گفتن بر این اساس که می‌تواند نوعی ابهام در کلام گوینده ایجاد کند، می‌تواند با روح عمومی‌بودن و همگانی بودن کلام وحی سازگار باشد؟ و دوم اینکه آیا این گونه استعمالات در کلام وحی وارد شده است و اصولا چه غرض عقلایی بر این نوع استعمال می‌تواند بار شود؟ نوشته پیش رو بر این باور است که نه تنها این گونه استعمالات با همکانی بودن و خطاب عام داشتن قرآن منافات ندارد بلکه این نوع استعمالات اتفاق افتاده و با‌اندکی درنگ و تامل در سِرّ بیان برخی حقائق قرآن کریم، آن هم به صورت رمزی در می‌یابیم که بالاترین غرض که می‌تواند سبب این گونه استعمالات باشد، این است که مخاطبین این کلام از اختلاف سطحی زیادی نسبت به یکدیگر و نیز نسبت به درک حقایق هستی دارند. به این بیان و با وجود غرض عقلائی گوینده بر این گونه استعمالات و نیز جواز استعمال لفظ دربیش از یک معنی به لحاظ عقلی باید گفت که تاویل و بطون در قرآن خود مصداقی آشکار از استعمال لفظ در بیش از یک معنا است.