بررسی دلالت‌های معنایی واژگان مرتبط با «زمان» در قرآن کریم (بر مبنای نظریه معناشناسی رابطه‌ای)

مطالعه معناشناسانه واژه‌های قرآن کریم منجر به بررسی منسجم، نظام‌مند و هم‌چنین استخراج مفاهیم دقیق به همراه شمارش کاربرد مختلف واژگان منتخب از قرآن کریم می‌گردد. در رویکرد ساخت‌گرا، واژگانِ زبان، انباشته‌ای از واژه‌ها نیستند، بلکه شبکه‌ای از الفاظ‌اند که برحسب تنوعی از پیوندهای معنایی، در رابطه متقابل با یکدیگرند. اهمیت مقوله «زمان» به حدی است که می‌توان آن را ابزار درک هستی دانست. ازاین‌رو نوشتار حاضر با روش توصیفی_تحلیلی به بررسی روابط مفهومی واژگانِ مرتبط با «زمان» در قرآن کریم مبتنی بر رویکرد ساخت‌گرا و معناشناسی رابطه‌ای پرداخته است. برای کشف و استخراج این روابط میان واژگان، از معنای معجمی و تفاسیر مربوط به واژگان، استفاده شده است. دسته‌بندی واژگان مرتبط با «زمان» موجود در قرآن در سه محور «سنجشگرهای مبهم زمان»، «سنجشگرهای کلی و دقیق زمان» و «سنجشگرهای جزئی و دقیق زمان» از جمله یافته‌های پژوهش است؛ هم‌چنین می‌توان به ترسیم شبکه معنایی و روابط مفهومی میان این واژگان همچون شمول معنایی، هم‌معنایی، تضاد معنایی و جزءواژگی در هر محور به صورت جداگانه، اشاره نمود. از دیگر دستاوردهای پژوهش آن است که تنها رابطه‌ای که می‌توان میان «واژگان مبهم زمان» و «واژگان دقیق زمان» برقرار نمود، رابطه اشتمال میان دو واژه «مدة» و «وقت» با سایر سنجشگرهای کلی و جزئی «زمان» است.

studying semantic significations for time-related vocabulary in the quran (based on relational semantic)

knowing the exact meaning of qur’an words is the first step to achieve its knowledge. the semantic study of the terms of the quran leads to coherent and systematic research, extracts precise concepts, and counts the different uses of selected words from the holy quran. in the constructivist approach, the words of a language are not a collection of words but a network of interrelated words, in terms of various semantic connections. the importance of the category of “time” is such that it can be considered as a tool for understanding existence; therefore, the present article examines the conceptual relationships of words related to “time” in the holy qur’an based on a constructivist approach and the semantics of relationships. also, the meaning of the dictionary and the study of interpretations related to words are the criteria. this study’s aim is classifying the qur’an words related to “time” in three axes: “ambiguous time sensors”, “general and accurate time sensors” and “partial and accurate time sensors”. the results of the study show a semantic network and conceptual relationships exist between these words in each axis, which is considered as synonymy, hyponymy, antonymy and meronymy.