واکاوی مقایسه‌ای تناسب بیانی داستان حضرت آدم (ع) در سوره‌های اعراف و حجر بر اساس سیاق قرآنی

تناسب معنوی و گزینش واژگان در تعبیر قرآنی به عنوان یکی از مولفه‌های اعجاز این کتاب آسمانی، همواره مورد توجه اندیشمندان علوم قرآنی قرار گرفته، و از پیوستگی آیات قرآن، با اصطلاحات مختلفی همچون تناسب بیانی، نظم، اتّساق و تناسق یاد کرده‌اند. قرآن، گاهی درباره یک موضوع واحد تعابیر زبانی متفاوتی داشته است، و این مقوله را می‌توان در داستان حضرت آدم (ع) یافت که در هفت سوره قرآن در سبک و سیاقی متنوع و متغیّر تکرار شده است که گاهی همراه با اطناب و گاهی همراه با ایجاز بوده است. خلقت انسان، سجود ملائکه در برابر او، و امتناع ابلیس از سجود، و وسوسه و گمراهی آدم و حوّاء به دست او حوادث این داستان را تشکیل می‌دهد. جستار حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی به واکاوی مقایسه‌ای بیانی و سبک‌شناختی این داستان در دو سوره اعراف و حجر بر اساس بافت زبان قرآن پرداخته است تا ضمن کشف نقاط تشابه و تفاوت در بیان و سبک داستان حضرت آدم در این دو سوره، علّت تفاوت‌های بیانی موجود در جملات و واژگان را بر اساس سیاق مقامی و زبانی تحلیل نماید. از مهم‌ترین یافته‌های پژوهش می‌توان به این نکته اشاره نمود که در قرآن تکراز تامّ _به جز در موارد اندک_ وجود ندارد، و داستان حضرت آدم در سوره‌های اعراف و حجر علیرغم شباهت موضوعی، تفاوت‌های بیانی ظریفی در گزینش واژگان، ساخت‌های دستوری، و سبک بیان موضوع دارند که در پرتو سیاق قرآن قابل تفسیر است.

content and stylistic analysis of the story of prophet adam in surahs a’raf and al-hijr based on the context of the quranic text

the spiritual fit and the choice of words in the interpretation of the quran as one of the components of the miracle of this divine book have always been the focus of the thinkers of the quranic sciences, and they have mentioned the continuity of the verses of the quran with different terms such as expressive fit, order, coherence and harmony. the qur’an sometimes has different language interpretations about a single subject, and this category can be found in the story of adam which has been repeated in seven chapters of the qur’an in various and variable styles and contexts, sometimes with adverbs and sometimes with brevity. the creation of man, the prostration of angels before him, and the refusal of satan to prostrate, and the temptation and misguidance of adam and eve by him, constitute the events of this story. the present article has a descriptive and analytical approach to the thematic and stylistic analysis of this story in two surahs of mysticism and stone based on the context of the quranic order to discover similarities and differences in content and style of the story of adam in these two suras, the cause of expressive differences in analyze sentences and words based on contextual and linguistic context. one of the most important findings of the research is that there is no complete repetition in the qur’an, except in a few cases, and the story of prophet adam in surah a’raf and al-hijr, despite the thematic similarity, subtle expressive differences in word choice, grammatical constructions, and style. they have a statement that can be interpreted in the light of the context of the order of the qur’an.