سیاست بازنمایی؛ تحلیل گفتمان تحریف دفاع مقدس در مستندهای شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی

هشت سال جنگ تحمیلی که از آن با عنوان «دفاع مقدس» یاد می‌شود یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران است که در پی ایستادگی و مقاومت ملت ایران به رهبری امام خمینی (ره) تمامیت ارضی ایران حفظ و تبدیل به منبعی برای انسجام و هویت یابی ملی شد. طی دهه گذشته هم‌زمان با جریان تحریم و نیز رشد روزافزون رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی (ماهواره‌ای و اینترنتی) شاهد تولید مستندهای متنوع دربارة وقایع و رویدادهای تاریخی پس از انقلاب اسلامی ایران از جمله دوران پرافتخار 8 سال جنگ تحمیلی هستیم. اینکه شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان دربارة جنگ تحمیلی ایران و عراق، چه گفتمانی را برای «ساخت واقعیت» و «کنترل اذهان مخاطبان» می‌سازند، سوال اصلی این مقاله است. برای پاسخ به این سوال 10 مستند «کودتای خزنده در سپاه، داستان دو سرباز، ماشین روز قیامت، جام زهر، اولین خاکریز، ایران کنترا، فاو، کربلای 5، جنگ برای اروند 1 و 2» که در شبکه های فارسی زبان تولید و پخش شده است، با هدف «شناخت گفتمان تحریف و مولفه های آن»، با روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه، مطالعه شده ‌است. بر اساس یافته‌ها «برجسته‌کردن شکست‌ها»، «پنهان‌کاری»، «نالایق بودن مسئولان جنگی»، «سواستفاده از احساسات مردم»، «تقدس‌زدایی از جنگ» «تدبیر و خدمات محمدرضا پهلوی» برای تثبیت مرزها، مدیریت تنش با عراق و کشورهای منطقه و تقویت بنیه نظامی، «غرب خوب»، «پرداختن به آسیب‌های جنگ» و «دیپلماسی دربرابر جنگ‌طلبی» دال‌های اصلی گفتمان مستندهای شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی دربارة جنگ تحمیلی است که حول دال مرکزی «ناکارآمدی نظام جمهوری اسلامی» مفصل‌بندی ‌شده‌ است.

representation policy; discourse analysis of distortion of holy defense in documentaries of foreign persian- language tv about iran-iraq war

the eight years of the imposed war, known as the &holy defense&, is one of the turning points in the contemporary history of iran. in this war, iran’s territorial integrity was preserved and it became a source of national cohesion and identity. the main question of the article is what discourse persian-language satellite channels create about &the construction of reality& and &controlling the minds of the audience& about the imposed war between iran and iraq. to answer this question, 10 documentaries studied using discourse analysis method with the aim of &recognizing distorted discourse and its components&. the findings show that &highlighting failures&, &secrecy&, &incompetence of war officials&, &abuse of people’s feelings&, &desecration of war&, &mohammad reza pahlavi’s tactics and services& for stabilizing borders tension management with iraq and the other countries in the region and strengthening the military foundation, &good west&, &addressing war damages& and &diplomacy versus militarism& are the main themes of the documentary discourse of persian-language foreign channels about the imposed war, which are detailed around the central sign of the &inefficiency of the islamic republic&.