اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی و سندرم عدم درگیری شناختی: نقش میانجی کنش های اجرایی در دانشجویان ایرانی

مقدمه و هدف: در دهه های اخیر، همراهی علائم سندرم عدم درگیری شناختی (cds) با زیرنوع های اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی (adhd) مورد توجه محققان این حوزه بوده است. هدف پژوهش حاضر تعیین نقش میانجی نارسایی در کنش های اجرایی در رابطه بین علائم اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی و سندرم عدم درگیری شناختی است.روش کار: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی و تحلیل مسیر می باشد. در سال 1402 تعداد 612 دانشجو از دانشگاه های مختلف ایران، با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به 2 پرسشنامه مقیاس درجه بندی adhd بزرگسالان بارکلی (baars) و مقیاس نارساکنش وری اجرایی بارکلی نسخه بزرگسال (bdefs) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل 8/8 و به روش تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شد. یافته ها:  هر سه متغیر نارسایی توجه، فزون کنشی و تکانش گری در سطح معناداری 0/001 اثرات غیرمستقیمی بر سندرم عدم درگیری شناختی داشتند. به طوری که برای اثر نارسایی توجه و تکانش گری، دو متغیر خودسازماندهی/حل مسئله و خودانگیزشی نقش میانجی ایفا کرده اند و برای اثر غیرمستقیم فزون کنشی بر سندرم عدم درگیری شناختی، خودسازماندهی/حل مسئله نقش میانجی داشته است. به طور کلی می توان گفت نارسایی در کنش های اجرایی، نقش میانجی معناداری بین نشانه های اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی و سندرم عدم درگیری شناختی دارد.نتیجه‌گیری: با توجه به نقش میانجی کنش های اجرایی خودسازمان دهی/حل مسئله و خودانگیزشی انتظار می رود علاوه بر تشخیص افتراقی دقیق تر، در طراحی و برنامه ریزی درمان با لحاظ کردن این کنش های اجرایی، همزمان با بهبود نشانه های adhd شاهد بهبودی در نشانه های سندرم عدم درگیری شناختی نیز باشیم.

attention deficit/hyperactivity disorder and cognitive disengagement syndrome: the mediating role of executive functions in iranian college students

introduction: in recent decades, the association of symptoms of cognitive disengagement syndrome with subtypes of attention deficit/hyperactivity disorder has been the focus of researchers’ attention in this field. the aim of the present study is to determine the mediating role of deficit in executive function in the relationship between symptoms of attention deficit/hyperactivity disorder and cognitive disengagement syndrome.materials and methods: the current research is descriptive and of the correlation and path analysis type. in 2023, 612 college students from different universities of iran selected by the available sampling method completed 2 questionnaires including barkley adhd adult rating scale (baars) and barkley deficits in executive functioning scale (bdefs). the data was analyzed by using the lisrel 8.8 software and the path analysis method.results: at a significance level of 0.001, all three variables of attention deficit, hyperactivity and impulsivity had indirect effects on cognitive disengagement syndrome. thereby, for the effect of attention deficit and impulsivity, the two variables of self-organization/problem solving and self-motivation played a mediating role, but for the indirect effect of hyperactivity on cognitive disengagement syndrome, only self-organization/problem solving played a mediating role. in general, it can be said that deficit in executive functions plays a significant mediating role between symptoms of attention deficit/hyperactivity disorder and cognitive disengagement syndrome.conclusion: considering the mediating role of executive function of self-organization/problem solving and self-motivation, it is expected that, in addition to more accurate differential diagnosis, by considering these executive function in the design and planning of treatment, concurrent with improving symptoms of adhd, improvement in the symptoms of cognitive disengagement syndrome could also be observed.