ارزیابی میزان تاثیر آموزش تئوری محور در پیشگیری از رفتارهای جنسی پرخطر در نوجوانان: مرور نظام مند

مقدمه و هدف: افزایش خطر رفتارهای جنسی در نوجوانان، جامعه بین المللی را بر آن داشت تا در اهداف توسعه پایدار 2030 بر کاهش ابتلا به ایدز در جوانان و نوجوانان تاکید کند. لذا مطالعه حاضر با در نظر گرفتن اهمیت آموزش تئوری محور به ارزیابی  مداخلات آموزشی تئوری محور در پیشگیری از رفتارهای جنسی پرخطر در نوجوانان پرداخت.روش کار: مقالات واجد شرایط از سال 2000 تا 2022 در پایگاه های اطلاعاتی web of science، pubmed، scopus، eric، apa psycnet و کتابخانه کاکرین جستجو شد. برای ارزیابی کیفیت مطالعات وارد شده از چک لیست ارزیابی کیفیت مقالات joanna briggs institute برای مطالعات نیمه تجربی استفاده شد.یافته ها: تعداد 7704 مقاله مورد غربالگری قرار گرفت و 29 مقاله واجد شرایط را در این مطالعه وارد شدند. تئوری انگیزش محافظت، تئوری رفتار برنامه ریزی شده، الگوی اعتقاد بهداشتی، تئوری شناختی اجتماعی و مدل اطلاعات، انگیزش و مهارت های رفتاری مدل های مفهومی اصلی بودند. مداخلات آموزشی که از الگوی اعتقاد بهداشتی، تئوری رفتار برنامه ریزی شده و تئوری انگیزش محافظت استفاده کردند بیشترین نمره مداخله آموزشی را بدست آوردند. این تئوری ها می‌توانند در رفتارهایی مانند استفاده از کاندوم، اجتناب از رابطه جنسی، به تاخیر انداختن شروع رابطه جنسی و داشتن شرکای جنسی موثر باشند.نتیجه‌گیری: نتایج نشان می دهد که آموزش تئوری محور می تواند بر رفتارهای جنسی پرخطر موثر باشد. نتایج می تواند محققین را در ارزیابی ابعاد مختلف مداخلات گذشته و طراحی یک برنامه آموزشی موثر یاری کند. علاوه براین، با توجه به تغییرات  اجتماعی، روش های نوین آموزشی را برگزید.

evaluating the effectiveness of theory-based education in preventing high-risk sexual behaviors in adolescents: a systematic review

introduction: the rising incidence of sexual risk behaviors among adolescents has prompted the international community to prioritize the reduction of aids in the 2030 sustainable development goals. consequently, this study, considering the importance of theory-based education, evaluated theory-based educational interventions aimed at preventing high-risk sexual behaviors in adolescents.materials and methods: we searched all the english articles from 2000 to 2022 on the web of science, pubmed, scopus, eric, apa psycnet, and cochrane library databases. two independent researchers reviewed all the articles. joanna briggs institute’s checklist for quasi-experimental studies was used to evaluate the quality of included studies.results: out of 7704 articles screened, 29 eligible articles were included in this study. the health belief model, social cognitive theory, protective motivation theory, planned behavior theory and information motivational behavioral skills model were the main conceptual models. educational interventions that utilized the health belief model, planned behavior theory, and protective motivation theory, achieved the highest intervention score. the results showed that theory-based training could be effective in behaviors such as using condoms, avoiding sexual intercourse, delaying the initiation of sexual intercourse, and having multiple sexual partners.conclusion: the results show that theory-based education can be effective in reducing high-risk sexual behaviors. the results can assist researchers in evaluating various aspects of past interventions and in designing an effective educational program. additionally, in response to social changes, new educational methods could be selected.