تحلیل واگرایی جریان های سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی با کاربست روش تحلیل لایه ای علتها و سناریوهای پیش رو در افق (1402 – 1415)

هدف: شکوفایی احزاب و جریان‌های سیاسی، یکی از نشانه ‌های میزان توسعه‌ یافتگی درجوامع محسوب می‌ شود. در ایران معاصر و از زمان شکل‌ گیری نهضت مشروطیت، جریان‌های سیاسی، فراز و نشیب‌ های متعددی را پشت سرگذرانده و می‌‌ توان گفت؛ جریان‌ های سیاسی در ایران هنوز به مرحله نهادینگی و ثبات نرسیده و مشخصه بارز جریان‌ شناسی‌ سیاسی در ایران، واگرایی جریان‌های‌ سیاسی در طی دهه ‌های اخیر است و این خود می‌ تواند، یکی از دلایل ناپایداری، مقطعی و موسمی‌ بودن فعالیت احزاب‌ سیاسی در ایران به ‌شمار آید. بنا به‌ این ضرورت، پژوهش پیش رو در پی پاسخگویی به این پرسش است که عوامل واگرایی در میان جریان‌های سیاسی در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟ سناریوهای پیش‌ روی جریان‌های سیاسی در ایران (1402 – 1415) کدام است؟روش: برای پاسخگویی به این پرسش، از روش تحلیل لایه‌ های علّی که یکی از روش‌های کیفی در علم آینده‌ پژوهی است، استفاده شده است.یافته‌ ها:یافته‌ های پژوهش، بیانگر آن است که این انشقاق و واگرایی را در طیف وسیعی از دلایل، از سطح نظام‌های علّی (از ساخت نهادی قدرت تا تشکیل احزاب، به ‌عنوان ابتکارات الیتیستی)، جهان‌ بینی و گفتمان (از اقتدار سیاسی کاریزماتیک تا فرهنگ سیاسی تبعی حامی – پیرو) تا اسطوره – استعاره (فردگرایی ایرانی تا باور به دولت قوی – جامعه ضعیف)  می‌توان تجزیه ‌و ‌تحلیل کرد.نتیجه‌ گیری: بر طبق یافته‌ ها می‌توان سه سناریوی انسجام‌ بخشی به جریان‌ها، به‌ عنوان سوپاپ اطمینان نظام ‌سیاسی، فروپاشی جریان‌های سیاسی در شکل سنتی، ادغام و تجمیع در جنبش‌های اجتماعی ‌جدید (احزاب‌ مجازی شده) را برای آینده جریان‌های سیاسی ایران در نظرگرفت.

divergence analysis of political currents in iran after the islamic revolution through causal-layers analysis and leading scenario (in 2023-2035 horizon)

purpose: the flourishing of political parties and currents is one of the signs of the degree of development in societies. in contemporary iran and since the formation of the constitutional movement, political currents have gone through many ups and downs and it can be said that political currents in iran after the islamic revolution have not yet reached the stage of institutionalization and stability. a characteristic feature of political currents in iran is the divergence and division among political currents in recent decades, and this can be one of the reasons for the instability and cross-sectional and seasonal activity of political parties in iran. therefore, the necessity of leading research seeks to answer the question of how factors and divergence among political currents in iran after the victory of the islamic revolution can be analyzed? and what are the scenarios for the advancement of political currents in iran?method: to answer this question, the method of causal-layer analysis, which is one of the qualitative methods in futures research, has been used.findings: the research findings indicate that this divergence is due to a wide range of reasons from the level of causal systems (from the institutionalization of power to the formation of parties as elitist initiatives), worldview and discourse (from charismatic political authority to culture). subsidiary-follower politics to myth-metaphor (iranian individualism to belief in a strong state-weak society) can be analyzed.conclusions: three scenarios for the future of iranian political currents can be considered: integration of currents as the security valve of the political system, the collapse of political currents in the traditional form, integration and consolidation in new social movements (virtualized parties).