فناوری آینده در سینمای علمی-تخیلی ایران: فن‌دوستی یا فن‌هراسی

هدف: مطالعه تصاویر آینده، از موضوعات مورد توجه حوزه میان‌رشته‌ای آینده‌پژوهی است. تعدادی از آینده‌پژوهان برجسته دنیا؛ ازجمله فردپولاک، جیمز دیتور، وندل بل، سهیل عنایت‌الله و دیگران، به مطالعه تصاویر آینده توجه کرده‌اند. سینما از جمله اصلی‌ترین منابع تولید تصاویر آینده است. در این مقاله، تصویری تحلیل خواهد شد که در فیلم انیمیشن «تهران 1500» از فناوری یک قرن آینده ایران برساخته شده است.روش: روش بکار برده شده، تحلیل گفتمان است که با استفاده از وجهه انتقادی آن تلاش ‏شد تصاویر آینده واسازی شود.یافته‌ها: تحلیل گفتمان نشان داد، این فیلم بازتولیدی از گفتمان فن‌دوستی و حتی فناوری‌گرایی است که در سینمای علمی – تخیلی غربی سابقه طولانی دارد. از این جهت، با قرض گرفتن مفهوم «آینده مستعمل» از سهیل ‏عنایت‌الله، می‌توان مدعی شد که فیلم، آینده مستعملِ غربی را که در دهه‌های گذشته به‌عنوان آینده شهرهای بزرگ دنیا بخصوص در امریکا و سایر کشورهای پیشرو فناوری تصویر شده بود، برای آینده تهران در نظر می‌گیرد. این در حالی است که تلاش شده، با دادن رنگ و لعاب به‌ ظاهر اسلامی – ایرانی در پوسته بیرونی شهر، این تقلید بنیادین پوشانده شود. نتیجه‌گیری: در این‏‌گونه فیلم‏‌ها، تنها وجوه تکنیکی، جلوه‏‌های ویژه جذاب و فنون سینمایی پیشرفته اهمیت ندارد و فراتر از آن باید به تصاویر ذهنی که می‏‌تواند در مخاطب ایجاد شود، توجه کرد.

future technology in iranian science-fiction cinema: technophilia or technophobia

purpose: the study of future images is one of the topics of interest in the interdisciplinary field of futures studies. some of the world’s leading futurists, including fred polak, jim dator, wendell bell, sohail inayatullah, and others, have focused on studying future images. cinema is one of the main sources of future images. in this article, the technology image that has been constructed in animated film &tehran 2121& will be analyzed, that show iran a century later.method: the method used is discourse analysis, applying its critical aspect in an attempt to deconstruct future images.findings: discourse analysis showed that this film is a reproduction of the discourse of technophilia and even technologism that has a long history in western science-fiction cinema. therefore, by borrowing the concept of &used future& from sohail inayatullah, it can be claimed that the film, suggests the “used future” of the west cities for the future of tehran. this used future in the past decades considered as the future of major cities in the world, especially in usa and other leading countries. at the same time, an attempt has been made to cover up this fundamental imitation by giving islamic-iranian appearance to the film.conclusion: in such films, only the aspects of technical, attractive special effects and advanced cinematic techniques are not important, and beyond that, we should pay attention to the images that can be created in the audience.