بررسی روند تحقیقات مربوط به چاه‌های هوشمند نفت و گاز

با توجه به حجم عظیم منابع نفت و گاز کشور، فناوری‌هایی که بصورت بالقوه امکان بکارگیری آن‌ها در خلق ارزش هرچه بیشتر از این منابع وجود دارد، توجه ویژه‌ای را می‌طلبند. یکی از فناوری‌های نوین که در دو دهه‌ی اخیر برای بهینه‌سازی تکمیل و بهره‌برداری از چاه‌های نفت و گاز، مورد استفاده قرار گرفته است، فناوری چاه هوشمند است. استفاده از این فناوری مزایای متعددی را از دیدگاه اقتصادی و مدیریت مخزن ارائه می‌دهد. عملکرد چاه‌های هوشمند به‌صورت دوسره یعنی پایش و کنترل است. سنسورهای دورن‌چاهی برای اندازه‌گیری بلادرنگ خواص مختلف چاه (مانند دما،‌ فشار، جریان، ترکیب سیال و ...) و بسترهای نرم‌افزاری برای تجزیه‌وتحلیل عمیق این داده‌ها بکار می‌روند و سپس دستورالعمل تصمیم‌گیری مدیریت مخزن شکل می‌گیرد و از طریق وسایل ارتباطی به ابزار کنترل جریان برای کنترل و تنظیم جریان سیالات در نواحی مختلف منتقل می‌شود. برای این‌که بتوان یک چاه را هوشمند درنظر گرفت، باید هر دو بخش نظارت و کنترل هماهنگ با هم کار کنند. در حال حاضر، تعداد سامانه چاه هوشمند نسبتاً بالغ و کامل کم است. در واقع اکثر چاه‌های نفت و گاز که از فناوری چاه هوشمند استفاده می‌کنند، مجموعه کامل از فناوری چاه هوشمند را ندارند. به‌منظور بهبود این سامانه پیچیده، لازم است تحقیقات هدفمندی در مورد فناوری‌های کلیدی انجام شود. گام نخست در هرگونه برنامه‌ریزی برای بررسی گزینه‌های فناوری مختلف و نهایتاً برنامه‌ریزی برای دستیابی به فناوری‌های مطلوب، کسب و تحلیل اطلاعاتی است که بعضاً براحتی قابل دسترس نیستند. از مهمترین منابع اطلاعات فناوری، اطلاعات منتشر شده در مقالات و پتنت‌های منتشر شده است. در مقاله حاضر، مقالات و اختراعات ثبت شده در حوزه فناوری‌های مربوط به چاه‌های هوشمند و تحلیل آن‌ها انجام شده است. نتایج حاصل از این مطالعه می‌تواند جهت‌گیری‌های پژوهشی در این حوزه را نمایان سازد که برای محققان کشور در ارتباط با این فناوری مفید خواهد بود.