ساماندهی روشنایی و نورپردازی معابر جهت کاهش جرم و جنایت در محلات شهری (نمونه موردی: محله پنجتن شهر مشهد مقدس )

یکی از عناصر تاثیر گذار در طراحی فضاهای شهری مطلوب و ایده آل مبحث نور می باشد . نور از عناصری است که در زیبایی بصری شهر ، خصوصا سیمای شبانه فضاهای شهری بسیار موثر است. از طرفی بخش عمده ای از درک هویت شهر وابسته به نورپردازی و روشنایی فضاهای شهری است که از طریق آن می توان به خوانایی شهرکمک کرد، در شهر نماپردازی کرد، به ایمنی فضاهای شهر افزود و در نهایت، شهری جذاب و قابل سکونت رابرای شهروندان ایجاد کرد. نورپردازی خیابان ها و معابر شهری نیز جزء اصلی تشکیل دهنده نورپردازی فضاهای عمومی شهر می باشد که تاثیر بسزایی بر کل سیستم شهر دارند که در این پژوهش مورد بررسی قرارگرفته است. درمقاله حاضر، با هدف بررسی و تحلیل ارتباط بین نورپردازی و روشنایی، با میزان جرم و جنایتهای شهری، با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی ابتدا به ادبیات موضوع پرداخته و سپس شاخص های تحلیل امنیت در محیط های شهری مرتبط با آن ارائه می شود. محله پنجتن در شهر مشهد مقدس با توجه به برخورداری ازموقعیت خاص در حاشیه پر تراکم شهر ، به عنوان نمونه موردی پژوهش، مورد بررسی قرار گرفته است، نتایج حاصل از تحقیق، بیانگر وجود ارتباط بین نورپردازی و میزان جرائم شهری در این محله می باشد. در پایان پیشنهاداتی جهت ساماندهی نورپردازی،جهت کاهش میزان جرایم شهری در محله مذکور بیان شده است، که این پیشنهادات می تواند جهت نورپردازی مناسب محلات شهری (به ویژه در بافت های حاشیه ای کلان شهرهای کشور)، با هدف کاهش میزان جرایم، تعمیم یابد.در این مقاله کوشش نموده ایم تا با آشنایی ذهنی و نسبی با نور و نورپردازی ،به نقش آن در تامین امنیت مناطق شهری بپردازیم .زیرا امنیت مفهومی ذهنی و نسبی است که برپایه اصول متعدد در یک جامعه پدیدار و استمرار می یابد . آنچه در نهایت مسلم است ، امنیت و آسایش همان حلقه گم شده ای است که مردمان را به محیطی آرام و پاک شهری می کشاند تا در آرامش محیطی سرزنده و بیدار ، نه فضایی مرده و بی روح دمی بیاسایند . چرا که جیکوبز معتقد است نشانه های یک ناحیه شهری موفق آن است که فرد در خیابان های مملو از بیگانگان آن احساس امنیت فردی و اطمینان کنند . او نباید خود به خود احساس کند که مورد تهدید قرار دارد. در مطالعاتی که در اوایل دهه ی 70 توسط اسکار تیومن در رابطه با محیط انجام شده است ، به برخی عوامل فیزیکی اشاره می شود که با ایجاد ترس از محیط ، وقوع رفتارهای ناهنجار و عدم امنیت در محیط ارتباطی نزدیکی دارند . وایت راه حل تقلیل ناهنجاری و ایجاد امنیت را در ایجاد فضاهای جذاب می داند . به نحوی که افزایش استفاده های هنجار از فضا موجب شود تا افراد ناباب مجبور به ترک فضا شوند . این جذابیت را می توان از طریق نور پردازی هنرمندانه در محیط ایجاد کرد . همچنین نورپردازی و تامین روشنایی در شب می تواند در کاهش تاثیرات منفی تاریکی بر امنیت موثر باشد . بدون تردید روشنایی و نورپردازی عاملی اساسی در تامین رفاه و امنیت در شهر و زیبایی منظره آن در روز و خصوصا در شب می باشد . نورهمواره به عنوان عنصری در جهت رفع نیازهای روحی و جسمی انسان مطرح بوده است و یکی از مهمترین عوامل کیفی و نمادین بوده و از نظر کارکرد عملی از جایگاه ویژه ای در معماری و شهرسازی برخور دار است و از دیدگاه اعتقادی هم در تمامی ادیان جایگاه و ارزش والایی دارد . بنابراین این مهم در ایجاد احساس امنیت اجتماعی بسیار موثر است و عدم توجه به این موضوع سبب عدم امنیت و عدم حضور شهروندان در طول شب در عرصه های عمومی شهر می شود . استفاده از نور علاوه بر جلوگیری از بزهکاری شبانه و ایجاد حس امنیت موجب احیای روحیه نشاط و سرزندگی در شهروندان خواهد شد .پژوهش حاضر از این روی دارای اهمیت است که علاوه بر ارزیابی نقش نورپردازی به عنوان عامل مهم وتاثیر گذار در احیای فضاهای شهری وبهبود دهنده شاخصه های زندگی شهری به بررسی نقش نورپردازی در امنیت شهر و شهروندان نیز پرداخته است.