تحلیل آسیب‌پذیری اکولوژیکی با تاکید بر سنجش تاب‌آوری منطقه‌ای، مورد مطالعه استان تهران

ابعاد گوناگون زندگی بشر، امروزه با تغییرات بسیار زیاد و شدت یافتن فعالیت‌های انسانی همراه است؛ که بخش‌های مختلفی از جمله عرصه زیست‌محیطی را تحت‌تاثیر قرار داده و مسائل فراوانی را پدید آورده است. یکی از مباحث مهم در بین مسائل زیست‌محیطی، موضوع آسیب‌پذیری اکولوژیکی می‌باشد. هدف از این پژوهش، تحلیل و بررسی میزان آسیب‌پذیری اکولوژیکی استان تهران است. در این پژوهش با استفاده از برخی شاخص‌های سنجش آسیب‌پذیری اکولوژیکی از جمله تراکم جمعیت، ‌میانگین بارش سالانه، میانگین دمای سالانه، شیب، دما و ارتفاع به ارزیابی آسیب‌پذیری اکولوژیکی استان تهران پرداخته شد. برای هرکدام از شاخص‌ها با توجه به هم‌بستگی مثبت یا منفی آن‌ها با آسیب‌پذیری اکولوژیکی، در نرم‌افزار arcgis لایه (نقشه) رستری ایجاد گردید. به جهت حذف اثر واحدهای اندازه‌گیری در شاخص‌ها و تجمیع لایه‌ها جهت سنجش آسیب‌پذیری اکولوژی استان، عملیات بی‌مقیاس‌سازی به روش خطی انجام گرفت. از آنجایی که ضریب اهمیت در شاخص‌ها متفاوت است، با استفاده از نظرات کارشناسان، مقایسات زوجی بین شاخص‌ها انجام شد و به‌وسیله روش swara وزن نهایی آن‌ها تعیین گردید. با تجمیع تمامی لایه‌ها و لحاظ کردن ضریب اهمیت هرکدام، استان از نظر پهنه‌های آسیب‌پذیری به پنج پهنه بسیار خطرناک، خطرناک، خطر متوسط، کم‌خطر و بسیار کم خطر طبقه‌بندی شد. نتایج نشان داد که بخش عمده‌ای از استان در پهنه‌های بسیار کم خطر و کم خطر قرار دارند؛ پهنه‌هایی که شامل شهرستان‌های ملارد، ری، پردیس، شمیرانات، پاکدشت، دماوند و فیروزکوه است. از نظر آسیب‌پذیری اکولوژیکی شهرستان‌های بهارستان، قدس و تهران جزو مناطق با خطر بسیار بالا و بخش عمده اسلامشهر، قرچک و شهریار در محدوه با خطر بالا قرار دارند. همچنین پیشوا، رباط‌کریم و بخش عمده و مرکزی ورامین، جزو مناطق با خطر متوسط می‌باشند. به‌طور کلی عمده توزیع فضایی پهنه‌های پرخطر از نظر آسیب‌پذیری اکولوژیکی در استان، پهنه شهرستان تهران را شامل و به سمت جنوب غربی کشیده شده است.