معماری اسلامی در اندلس و مغرب اسلامی

به سرزمینی می‌پردازیم که پیشانی رویارویی اسلام و مسیحیت بود؛ اندلس، جایی که بذر نفرت میان بزرگترینِ ادیان الهی در آن کِشت شد اما ثمره ای تواننده و بسیار مترقّی ببار آورد که در خلاقیت ریشه داشت. زمانی که اروپا در گرداب تفتیش عقاید سرگرمِ مخالفت با علم بود، در اندلس عصری زرین پدید آمد که محصول عقلانیت، ابتکار، تدبیر و تلاشی بی وقفه بود. مسلمانان هر آنچه را که بالندگی یک تمدن لازم دارد با خود آوردند، از کاغذ گرفته تا علومی که تا آن زمان در محاق تاریک اروپا جایگاهی نداشت؛ از اخترشناسی و فلسفه تا فیزیک و ریاضی که با گونة اروپاییِ آن قابل درک نیست. اندلس از این فرصت استفاده کرد تا در مقام حلقة میان فرهنگ اسلام و فرهنگ غرب، طلایه دارِ پیشرفت‌های هم جانبه ای در فرهنگ، هنر، علم و فناوری باشد. معماران مسلمان در اندلس نمونه های تازه ای از عمارت های فخیم پدید آوردند و به تلافی تحریم نقاشی و پیکرتراشی، آنچنان در آرایه مندیِ مساجد و کاخ ها کامیاب شدند که هنر اسلامی را در اروپا به مرتبتی بی همتا رسانند. مساجد و کاخ های قرطبه و غرناطه با مدد از مهارت های هنرمندان مسلمان، روحی تازه یافتند که از وحدت و نظمی واحد مایه داشت و آن روح همانا اسلام و شعائر آن بود.