بازخوانی عنصر آب در معماری ایران

آب به عنوان یکی از اساسی ترین عناصر طبیعی، از دیرباز تاثیر بسزایی در شکل گیری و اثربخشی فضاهای شهری داشته و همواره جلوه های مختلف آن باعث تهییج و تحریک گرایش انسان به زیبایی شده است. ارزش های وجودی آب تنها از نوع زیبایی شناختی نبوده بلکه به عمیق ترین و درونی ترین بخش طبیعت باز می گردد. در ایران باستان، معماری به سوی آب حرکت می کند و درکنار آن آرام می گیرد. ولی در دوره اسلامی آب در معماری حالت کاربردی پیدا می کند و معماران آگاهانه سعی می کنند تا به طبیعت تسلط یافته و آن را به نظم بکشانند و باشناخت قوانین فیزیکی و رفتار آب و درک نقش و ارتباط آن با انسان، آب را به درون معماری بکشانند. امروزه با گسترش بی رویه شهرها و آلودگی های ناشی از آن، حضور و تاثیر عناصر طبیعی چون آب در عرصه فضاهای معماری و شهری، سبب نزدیکی هرچه بیشتر انسان به طبیعت و کاهش فشارهای روحی و روانی او خواهد بود. محقق در این مقاله به دنبال آن است تا عنصر آب در معماری ایران را با نگاهی معمارانه بازخوانی نموده و نقش و جایگاه آب در معماری را در چهار حوزه کالبدی، کاربردی، منظری و معنایی بررسی نماید. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی است و با استناد به منابع کتابخانه ای و الکترونیکی به واکاوی موضوع پرداخته شده است. نتایج نشان داده است، در حال حاضر هویت آب با مدرن شدن معماری امروز، ضمن حفظ جایگاه کاربردی، از قالب کالبدی، معنایی و منظری تا حدودی فاصله گرفته و به سمت بحرانی در هویت معماری برپایه حضور آب در فضاهای معماری شده است.

Re-reading the element of water in Iranian architecture

Water, as one of the most basic natural elements, has long had a great impact on the formation and effectiveness of urban spaces, and its various effects have always stimulated and stimulated the human tendency to beauty. The existential values of water are not only aesthetic but also go back to the deepest and innermost part of nature. In ancient Iran, architecture moved towards the water and calmed down next to it. But in the Islamic period, water is used in architecture and architects consciously try to dominate nature and bring it into order. And by recognizing the physical laws and behavior of water and understanding its role and relationship with humans, draw water into architecture. Today, with the uncontrolled expansion of cities and the resulting pollution, the presence and impact of natural elements such as water in the field of architectural and urban spaces, will bring man closer to nature and reduce his psychological pressures. In this article, the researcher seeks to re-read the element of water in Iranian architecture with an architectural perspective and examine the role and place of water in architecture in four areas: physical, functional, visual and semantic. The research method of the present study is descriptive and the subject has been researched with reference to library and electronic sources. The results show that at present, with the modernization of architecture, water identity, while maintaining its practical status, has moved away from the physical, semantic and visual form to a critical point in the architectural identity based on the presence of water in architectural spaces.