مقایسه تطبیقی مفهوم شهر از دیدگاه اندیشمندان حوزه شهری و حکیم نظامی

این پژوهش ضمن استفاده از روش تحلیل محتوای مضمون مبنا در بررسی آثار خمسة حکیم نظامی، به مقایسة تطبیقی با دیدگاه های اندیشمندان حوزة شهری در مورد مفهوم شهر، می پردازد. آنچه از این پژوهش حاصل می شود این است که اابن خلدون جامعة بدوی و بادیه نشینی را دارای عصبیت یعنی همبستگی، همیاری و مشارکت و روابط منسجم اجتماعی قلمداد می-کند و شهر آرمانی وی بادیه نشینی است. از طرفی نظامی مانند دیگر شاعران و نویسندگان، هنگام پرداختن به داستان هایش مواردی از عناصر و اجزاء ساختمانی و شهری را بیان می کند اما با اینکه در توصیف و تصویرسازی سرآمد شاعران فارسی زبان است به سرعت از کنار آنها گذشته و از بسط دادن آنها دوری کرده است، به نظر می رسد نظامی یک تغییر محسوس درونی را در هنگام نگارش خمسه تجربه کرده است به نحوی که از زهد راستین به خرابات هوس، از تفکرات عارفانه به تفکرات عاشقانه و در نهایت به مثابه یک متفکر اجتماعی نمود پیدا کرده و در برابر اتفاقات و سوانح دوران خود و رفتارهای دیگران واکنش نشان می دهد. در شهر آرمانی او، محتوا و نوع رفتار دربار با شهروندان، تعامل شهروندان با هم، عدالت اجتماعی، رفاه و تساوی حقوق آحاد جامعه است که ظاهر شهر را می سازد. از نگاه وی نقش اندیشمندان در تحقق بخشیدن به جامعة آرمانی و عملی کردن آن، بسیار ارزشمند است.