بررسی اثرات آفت‏کش پروتئوس بر تولیدگاز، قابلیت هضم ماده آلی و سوبسترای تجزیه شده حقیقی در شرایط تخمیر برون‏تنی شکمبه‏ای

مقدمه: بررسی غلظت بقایای آفت‏کش‏ها در محصولات کشاورزی به عنوان یک اولویت مهم امنیت غذایی مصرف‌کننده مطرح است و تاکنون تحقیقات زیادی در این زمینه انجام گرفته است. اما همچنان گزارش‏هایی از آلودگی محیط زیست، آسیب و مسمومیت جانداران غیرهدف با سموم وجود دارد و مهمتر از آن، تاثیر منفی سموم مصرفی در بخش‏های مختلف (از جمله بخش کشاورزی و دامپروری) بر سلامت انسان دیده می‌شود. بدین صورت که بقایای سموم کاربردی در علوفه و خوراک، معمولاً پس از مصرف توسط دام قادر به عبور از سیستم‏های مختلف بدن هستند و در بافت‏های بدن، شیر، چربی و همچنین در مدفوع و خون وارد می‏شوند.مواد و روش ها: در این پژوهش تاثیر دزهای مختلف (صفر،250، 500، 750، 1000 و 1500 میکرولیتر در 30 میلی‏لیتر مایع شکمبه) سم پروتئوس (با فرمول: c22h19br2no3+c10h9cln4s و 11% روغن قابل انتشار(od)) بر تولید گاز، قابلیت هضم ماده آلی و سوبسترای تجزیه شده حقیقی در شرایط تخمیر برون‌تنی بررسی شد. جیره پایه (شاهد) بر اساس جداول انجمن ملی تحقیقات (nrc 2007) برای گوسفند تنظیم شد. آزمایش با استفاده از تکنیک تولید گاز برون‌تنی در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد و پروتئوس به نسبت 1 به 9 با آب مقطر رقیق شد‏. (سم به آب مقطر).نتایج و بحث: سطوح اندک (250 و 500 میکرولیتر در 30 میلی‏لیتر مایع شکمبه) سم آفت‏کش پروتئوس بر متغیرهای تخمیر برون‌تنی شکمبه بی‌تاثیر یا دارای اثر اندک بود، به عبارت دیگر احتمالا میکروب‏های شکمبه قادر به تحمل و خنثی‌سازی سطوح اندک آلودگی این آفت‌کش بودند. که ممکن است به فرمول شیمیایی آن مربوط باشد؛ زیرا فرمولاسیون این ترکیب به صورت روغن قابل انتشار (oil dispersion) می‏باشد. یکی از ویژگیهای مثبت این تکنولوژی استفاده از روغن‏های گیاهی است که می‌توانند کم‌خطرتر باشند. با این وجود دزهای بیشتر از 500 میکرولیتر بویژه 1000 و 1500 میکرولیتر، تخمیر برون‌تنی شکمبه را بشدت سرکوب کردند که ارتباط مستقیمی با کاهش قابلیت هضم،گاز تولیدی و از بین رفتن میکروارگانیسم‏های شکمبه دارد.نتیجه گیری کلی: بر اساس نتایج به دست‌آمده، استفاده از سطوح بالای سم آفت‏کش پروتئوس باعث کاهش تولید گاز و درنهایت توقف تخمیر در شکمبه گوسفند می‏شود با این وجود ترکیب، مواد موثره، قدرت و مکانیسم عمل آفت‌کش‏های مختلف با هم متفاوت است، بنابراین بقایای آفت‌کش‏ها در خوراک دام آثار سوء یکسانی بر اکوسیستم میکروبی و تخمیر شکمبه ندارد و پاسخ شکمبه‌ای به نوع و دز سموم متفاوت است. همچنین ممکن است بقایای سموم در شکمبه دام زنده به متابولیتهای مضر تجزیه، و به فرآورده‏های دامی وارد شوند، پیشنهاد می‌شود هرچند مطالعه حاضر اثر آفتکش پروتئوس را نشان داد، اما سرنوشت دقیق این سم پس از تجزیه در شکمبه و ورود به بافت‏ها طی مطالعات متابولیسمی دقیقتر بررسی شود.