مقایسه برخی مدل‌های رشد در بره‌های نر نژاد لری

مقدمه: در پرورش حیوانات اهلی و برای کمک به پرورش‌دهندگان جهت بهبود برنامه‌های تغذیه‌ای و اصلاح‌نژادی می‌توان از مدل‌سازی ریاضی استفاده کرد تا میزان صحت و سوددهی این فعالیت‌ها بهبود یابد. صفت اصلی مورد توجّه پرورش‌دهندگان گوسفند در ایران، وزن بدن در سنین مختلف است، که اثر عمده ای بر درآمد دامدار دارد. اگر رشد و نمو حیوانات به خوبی کنترل شود منجر به ایجاد گله‌ای با اندازه بدن همگن و نرخ رشد بهتر می‌شود. هدف از تحقیق حاضر، تعیین مناسب‌ترین مدل غیر خطی توصیف‌کننده رشد در بره‌های نر نژاد لری بود. مواد و روش‌ها: داده های مورد استفاده شامل صفات وزن بدن از تولد تا شش ماهگی 100 راس بره نر لری بود. در هنگام آنالیز از اطلاعات بره‌هایی استفاده شد که دارای حداقل 4 رکورد وزن بدن بودند. از پنج مدل سه پارامتری وُن‌برتالانفی، گومپرتز، برودی، لجستیک و ورهولست و یک مدل دو پارامتری نمایی منفی برای مدل‌سازی رشد استفاده شد. برازش مدل‌های رشد مختلف با استفاده از رویه nlin و روش تکرار گوس- نیوتن برنامه آماری sas (نسخه 1/9) انجام شد. از معیارهای ضریب تعیین (r^2)، جذر میانگین مربعات خطا (rmse) و شاخص اطلاعات آکائیک (aic) برای مقایسه مدل‌ها استفاده شد.نتایج و بحث: مقایسه مدل‌های رشد غیر خطی مختلف توسط معیارهای نیکویی برازش مختلف نشان داد، مدل برودی مناسب‌ترین مدل توصیف کننده رشد در بره‌های نر لری بود. از لحاظ برازش منحنی رشد پس از برودی به ترتیب مدل‌های وُن‌برتالانفی، گومپرتز، ورهولست، لجستیک و نمایی منفی قرار گرفتند. فراسنجه‌ی وزن بلوغ مجانبی در مدل برودی به عنوان مناسب‌ترین مدل رشد بالاتر از سایر مدل‌ها برآورد شد. همبستگی بین دو فراسنجه‌ی‌ وزن بلوغ مجانبی و نرخ بلوغ در همه مدل‌های رشد مورد بررسی منفی به دست آمد. رابطه منفی بین این دو فراسنجه نشان دهنده این است که دام‌هایی سریع‌تر بالغ خواهند شد که وزن بلوغ سبک‌تری داشته باشند.نتیجه‌گیری کلی: نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد که می‌توان از مدل رشد برودی برای پیش‌بینی وزن زنده گوسفندان لری در سنین بالاتر، از روی داده‌های وزن بدن در سنین اولیه استفاده کرد. همچنین از منحنی رشد برودی می‌‌توان در راستای بهبود مدیریت گله‌های این نژاد و کمک به بهینه‌سازی فعالیت‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری در مورد انتخاب حیوانات دارای پتانسیل تولید بالا کمک گرفت.