کمبود هماهنگی میدانی در عملیات‌های امدادرسانی؛ بازتاب ضعف تفکر سیستمی و یادگیری سازمانی در ساختار مدیریت بحران کشور

درس‌ مشترک احصا شده‌ از وارسی قریب به اتفاق عملیات‌های امدادی در کشور ما و در راس آنها، عملیات امدادرسانی در زمین‌لررزه‌ی مهیب بم، در قالب گزاره‌ی فقدان، کمبود، ضعف و نارسایی هماهنگی عملیاتی میان کلیه عناصر دخیل در امدادرسانی، قابل صورت‌بندی می‌باشد. در یک وارسی ریشه‌شناسانه از علل احتمالی پدیدآورنده‌ی این نقیصه‌ی بنیادین تهدیدگر کیفیت عملیات‌های امدادرسانی در دستیازی به اهداف مورد انتظار، غیاب یا ضعف و کمبود تفکر سیستمی را می‌توان در زمره‌ی مهم‌ترین دلایل احتمالی، در کانون توجه قرار داد. به گونه‌ای که فقدان یا ضعف و کمبود هماهنگی عملیاتی در میدان عملیات‌های امدادرسانی را می‌توان نتیجه و بازتاب فقدان، ضعف و کمبود تفکر سیستمی در ساختار مدیریت بحران دانست. با پذیرفتن این پیش‌فرض، بر اساس مبانی استدلالی که در مشروح این مقاله به آن پرداخته خواهد شد، در تدوین راهبردهایی برای برونرفت از این نقیصه‌ی مهم و دستیابی به سطح قابل قبولی از هماهنگی میدانی و عملیاتی، ضرورت آموزش تفکر سیستمی را می‌توان در راس مجموعه تدابیر مربوطه، به رسمیت شناخت. پرسش اساسی اما این است که تحقق تفکر سیستمی و بازتاب آن در قالب تعالی هماهنگی عملیاتی در میدان اجرای عملیات‌های امدادرسانی، صرفا از طریق آموزش مدیران دخیل و لو آموزشی در منتها درجه اثربخشی کافی خواهد بود؟ قرائن و شواهد، تاییدگر کفایت‌مندی آموزش مدیران به تنهایی در این راستا نبوده و به نظر می‌رسد، علاوه بر یادگیری تفکر سیستمی از سوی مدیران و کارکنان نهادهای دخیل در اجرای عملیات‌های امدادرسانی و فراتر از آن، یادگیری سازمانی سازمان‌های دخیل به معنای یادگیری سازمانی درس‌های برآمده از تجارب پیشین و گذار آنها به یک سازمان یادگیرنده نیز، پیش‌نیازی بنیادین در تحقق هماهنگی عملیاتی به عنوان یکی از لوازم بنیادین و حیاتی کامروایی عملیات‌های امدارسانی در دستیابی به اهداف پیش‌بینی و ترسیم شده برای آنها باشد.