یک مدل پویایی شناسی سیستم ها برای تنظیم سیاست های برون رفت از بحران اقتصادی نظام تامین اجتماعی با توجه به تغییر ساختار جمعیتی در ایران

در این تحقیق به مسئله بحران مالی صندوق‌های بازنشستگی در ایران به معنای کسری منابع نسبت به مصارف آن‌ها با توجه به سالمند شدن جمعیت پرداخته شده است. سازمان تامین اجتماعی ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان بیمه‌ای و بازنشستگی کشور، به‌عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. به جهت ارائه تصویری جامع از مسئله و با توجه به پویایی عوامل اثرگذار بر منابع و مصارف صندوق تامین اجتماعی در طول زمان و غیرخطی و پیچیده بودن روابط میان آن‌ها، روش پویایی‌شناسی سیستم‌ها به کار گرفته شده است. با استفاده از این روش به مدل سازی کمی با استفاده از داده‌های واقعی پرداخته شده است. مدل ساختار سنی جمعیت کشور با توجه به متغیرهای جمعیت شناختی ایجادشده و با توجه به عوامل مرتبط با اشتغال، جمعیت گروه‌های مختلف مرتبط با بیمه مدل سازی شده است. سپس با توجه به شاخص‌ها و پارامترهای اقتصادی و مالی مربوط، وضعیت منابع و مصارف صندوق سازمان تامین اجتماعی شبیه‌سازی شده است. مدل ایجادشده تورم‌زدایی شده و تمام ارزش‌های ریالی موجود برحسب قیمت ثابت سال 1395 می‌باشد. اعتبارسنجی مدل به وجود آمده با استفاده از داده‌های تاریخی واقعی انجام شده است که نشان‌دهنده صحیح و معتبر بودن آن است. شبیه‌سازی وضعیت شکاف درآمد و هزینه صندوق تا سال 1450 نشان می‌دهد که روز به روز بر کسری منابع نسبت به مصارف افزوده خواهد شد. بسته سیاستی پیشنهادی جهت برون رفت از بحران اقتصادی صندوق تامین اجتماعی عبارت است از: افزایش سن بازنشستگی به میزان 6 سال، افزایش درصد حق بیمه به میزان 4%، دریافت نیمی از تعهدات غیرنقدی سالانه در همان سال، افزایش نرخ باروری کل به 75/2 طی بازه 5 ساله، افزایش 50 درصدی نسبت استخدام طی بازه زمانی 10 ساله. شروع عملی شدن این تصمیمات سال 1401 در نظر گرفته شده است. درصورتی‌که این بسته سیاستی اجرا گردد، صندوق سازمان تامین اجتماعی تا سال 1450 پایداری مالی خواهد داشت و با کسری نقدینگی مواجه نخواهد شد.