جستاری در صورت و محتوای نقاشی اجتماعی-انتقادی دهه 90 ایران

یکی از مهم ترین مولفه‌های هنر معاصر که آن را از هنر مدرن متمایز می‌سازد، خارج شدن از انحصار یک طبقه‌ اجتماعی خاص و پرداختن به اقلیت‌ها و خرده فرهنگ‌هایی است که پیش از این امکان دیده شدن نداشتند. نقاشی معاصر ایران در جریان انقلاب اسلامی موفقیت چشمگیری در همراهی با جریان‌های اجتماعی به دست آورد و قابلیت‌های خود برای بر هم زدن نظم نمایشی را به اثبات رساند. با توجه به فراگیر شدن جریان هنر اجتماعی-  انتقادی در جهان و ضرورت مطالعه‌ ویژگی‌های این جریان، هدف پژوهش حاضر تبیین مضامین اجتماعی بازتاب یافته در نقاشی دهه‌ 90 ایران و چگونگی بازنمایی این مضامین در نقاشی‌ها بود. بدین منظور علاوه بر نقاشی‌های برگزیده جشنواره‌های ملی، مستندات گالری‌های خصوصی و صفحه‌ شخصی هنرمندان برای یافتن آثاری منطبق با تعریف نقاشی اجتماعی بررسی شدند. شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی و میدانی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، بحران هویت انسان معاصر و ضرورت بازنگری در نظام‌های تمایزگذاری اجتماعی، تخریب محیط زیست و پیامدهای ناشی از آن بر حیات انسان‌ها و ناامیدی فزاینده به واسطه‌ی از دست رفتن رفاه و معنویات، مهم ترین مضامین اجتماعی نقاشی این دهه هستند. هنرمندان در این آثار ضمن استفاده از المان‌های آشنا برای مخاطب به برهم زدن انگاره‌ی موجود پرداخته‌اند و در این راه از سوررئالیسم و دفرماسیون، کنار هم قرار دادن عناصر نامتجانس، استفاده از زبان کلامی در همراهی تصویر، ترکیب‌بندی نامتعارف و به‌هم ریخته، رنگ‌های تیره یا اکسپرسیو و سبک فردی استفاده کرده‌اند تا مخاطب را در حالتی از ابهام و تعلیق قرار داده و به تامل در وضعیت موجود وادارند.

the analysis of form and content in contemporary iranian socio-critical paintings (2010s)

the social function of visual arts has always been considered of importance as it can influence the individuals or societies, but the term social art is a concept related to contemporary art which is rooted in critical theory advanced by the frankfurt school theorists in the late 20th century. the basis of critical theory is to reveal the power relations behind seemingly natural phenomena. from this point of view, one of the most important components of contemporary art, which distinguishes it from modern art, is getting out of the monopoly of a certain social class and dealing with minorities and subcultures that had not been visible before. it was based on this approach that the critique of social inequalities was also brought to the field of arts and it took the name of social art.