شناسایی و تحلیل وضعیت‌های نمایشی موجود در نگاره‌های لیلی و مجنون از خمسه طهماسبی (براساس سی و شش وضعیت نمایشی مطرح در آرای ژرژ پولتی)

نگارگری ایرانی به‌عنوان هنری وابسته به ادبیات از لحاظ موضوع و روایت و شخصیت‌پردازی، واجد یک سری وضعیت‌های نمایشی است. مقاله حاضر در بستر یک تحقیق توصیفی، تحلیلی و تطبیقی و با مبنا قرار دادن نظریه ژرژ پولتی (که همه وضعیت‌های نمایشی را در سی‌وشش وضعیت خلاصه کرده است) به واکاوی وضعیت‌های نمایشی در نگاره‌های لیلی و مجنون از خمسه نظامی گنجوی (نسخه طهماسبی) پرداخته است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی وضعیت‌های نمایشی متبلور در هنر نگارگری ایران بوده است که با استناد به شناسایی و تحلیل دو اثر شاخص به انجام رسیده است. سوالات مطرح در این مقاله، با تکیه بر وضعیت‌های نمایشی در روایت‌ نظامی از داستان لیلی و مجنون، میزان تبعیت نگارگران از اشعار نظامی و میزان موفقیت آن‌ها در القای بصری وضعیت‌های نمایشی را مورد جست وجو قرار داده است. در جست وجوی پاسخ برای یافتن میزان تبعیت نگارگران از داستان‌ها، بازنگاری بصری عین‌به‌عین سه وضعیت‌ نمایشی در شعر نظامی مردود دانسته شده و به‌جای آن‌ها وضعیت نمایشی شانزدهم، یعنی جنون مورد تصویرگری قرار گرفته است. به‌این‌ترتیب هر دو نگاره‌ روایت‌گر زاویه دید خاص نگارگران بوده و ضمن ایجاد اثری مستقل، برداشت‌های دارای پیوندهای ظریف با متن مرجع را به نمایش گذاشته‌اند.

identification and analysis of the dramatic situations in layla and majnun’s mininatures from nizami ganjavi’s khamsa (based on george polti’s theory of the thirty-six dramatic situations)

iranian painting, as an art dependent on persian literature in terms of themes, narratives and characterization, and context, contains dramatic situations that have been overlooked in academic studies. the analyses of such situations and their structural elements help us better understand the illustrations’ covert narratives and methods of expression. the analyses of such situations and their structural elements help us better understand the covert narratives and methods of expression in the illustrations. this paper utilizes a descriptive-analytical method to analyze two miniature paintings from the khamsa of shah tahmasp, an adaptation of the persian literature masterpiece khamsa, written by the persian poet nizami ganjavi. nizami is one the most significant romantic epic poets in persian literature whose works have been adapted by many poets, writers, playwrights, and artists. his khamsa is considered one of the canonical works of literature in the persian world.