نقش برجسته‌های هخامنشی به‌مثابه «هتروتوپیا» با رویکردِ مفهومِ گفتمان قدرت فوکو

ردپای مفهوم قدرت چه به لحاظ ظاهری در تناسبات مرتبط با شکل‌ها در آثار هنری و چه در روابط میان طبقات اجتماعی، در جای‌جای اندیشه و آثار میشل فوکو نمود دارد. وی ذیل این مفهوم، به اصطلاح خودساخته «هتروتوپیا» به معنای دگرمکان یا دگرفضا می‌پردازد و آن را در جهت تحلیل روابط قدرت در زمینه هدایت مکان‌ها و رسیدن به فضاهایی به‌هم‌پیوسته در راستای گسترش هر چه بیشتر قدرت به کار می‌گیرد. نقش‌‌برجسته‌‌های هخامنشی که به سفارش و با حمایت شاهان ساخته شده‌اند، همچون تابلوی تولید حقیقت و نمایش قدرت امپراتوری، فضائی متفاوت و دیگرگون خلق می‌کنند که حتی انسان مدرن اشباع از انواع رسانه‌‌های قدرتمند را مسحور خود می‌سازند. پژوهش حاضر با این سوال آغاز شد که نقش برجسته‌های هخامنشی چگونه همچون هتروتوپیای فوکویی به‌مثابه عوامل انتشار قدرت و پدیده‌های تاثیرگذار در مناسبات اجتماعی  - سیاسی عصر خود مورد خوانش قرار می‌گیرند و در ادامه با بهره‌گیری از شیوه اسنادی–  مطالعات کتابخانه‌ای جهت جمع‌آوری اطلاعات و با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی و تاریخی به این نتیجه نائل گردید که این آثار با نظر به نقش موثری که در شکل‌گیری حقیقت مورد تائید و تبلیغ سیستم حاکمه در زمان خود داشته‌اند و نیز به اعتبار دارا بودن ویژگی‌هایی همچون بهره بردن از ترکیب‌بندی مقامی، بیان سمبلیک، کاربرد حیوانات ترکیبی، به تصویرکشیدن خدا و فرا انسان نشان دادن پادشاه، قابلیت هتروتوپیاسازی و هتروتوپیابودگی را دارا می‌باشند.

a study on the achaemenid bas- reliefs as an “heterotopia” through the foucault’s power discourse

a trace of power concept has appearance in all foucault’s thoughts and works. whether in forms related to shapes in artworks or in relationships between social classes, even in the verbal communications between individuals in a community, which occurs in different way we could see the effects of this theory especially through 20th century thoughts. the discourse of power is the prevailing speech and reading of the era, which the ruling system tries to establish and propagate, which gradually becomes the truth and view accepted by the society, and sometimes it is even recorded in history in this way.foucault deals with the self-made term “heterotopia”, that means elsewhere (other - space) and uses it for analyzing power relationships in the field of guidance of places and to reach interconnected spaces and to expand power more and more. heterotopias in the form of a psychological perception in such a way that it is perceived as illusory, strange, dreamlike and otherworldly, are manifested in works of art and have induced and imposed their sensory-emotional effects on the audience like the discourse of power.