خوانشی نو از تابلوی شمس اثر استاد نصرالله افجه‌ای با رویکرد ژرار ژنت

خوانش بینامتنی یکی از شیوه‌های نقد نو محسوب می‌شود که تلاش دارد به ارتباط متن با دیگر متون پرداخته و با مدنظر قرار دادن روابط میان متون مختلف و تاثیر و تاثرهای آن‌ها بر یکدیگر، رهیافتی نو از معنا را روشن سازد. بر این بنیان این مقاله در نظر دارد تا به بازخوانی تابلوی شمس اثر استاد نصر‌الله افجه‌ای بپردازد و دلالت‌های نوشتاری و نشانه‌های تصویری موجود در آن را مورد خوانش قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که هرکدام از این نشانه‌ها بر چه چیز دلالت می‌کنند و روابط میان آنها چه معانی مستتری را می‌تواند شکل دهد؟ از آنجا که این اثر نقاشی‌خط، دارای بُعد نوشتاری و تصویری به صورت هم زمان است، ابتدا دلالت‌های نوشتاری و تصویری تبیین شده و سپس در خوانش ارتباط میان آنها با یکدیگر از رویکرد ترامتنی ژرار ژنت بهره گرفته می‌شود و روابط بینامتنیت و بیش‌متنیت موجود در اثر مورد تحلیل قرار می‌گیرد. داده‌های متنی این تحقیق به روش مطالعه کتابخانه‌ای و شیوه استنادی تهیه شده و داده‌های تصویری نیز به روش میدانی و مشاهده مستقیم اثر جمع‌آوری شده است. نتایج تحقیق نشانگر وجود بینامتن‌های قوی در زمینه‌های فرهنگ ایرانی- اسلامی و همچنین خلق هدفمند اثر بر بنیان روابط بیش‌متنی میان خط ثلث، خط نستعلیق و تصویر حضرت امام خمینی(ره) است که در نهایت اثری را شکل می‌بخشد که علاوه بر دارابودن بُعد زیبایی‌شناسانه و پایبندی به اصول هنر نقاشی‌خط، نمایانگر اعتقادات قلبی هنرمند از مهم ترین تحول تاریخی زمانه خود نیز هست.