همزاد پنداری یا تقابل: بررسی نگاه سیاحان اروپایی بر اختلافات مذهبی در ایران عصر صفوی

اختلافات مذهبی در دین اسلام میان شیعه و سنّی مورد توجه سیاحان اروپایی در عهد صفویه قرار گرفته است، لذا سفرنامه های ایشان می تواند منبع مهمی در چگونگی معرفی این اختلافات باشد. از آن جا که تشیّع توسط پادشاهان صفوی به عنوان مذهب رسمی در ایران شناخته شده بود فلذا بیشترین اطلاعات ارائه شده توسط این سیاحان در اعتقادات از منظر شیعی نگریسته می شد. سیطره ی حکومت صفوی در ایران بوده و مذهب تشیع از این کشور به طور رسمی اعلام شد و سپس به دیگر نقاط جهان اسلام گسترش یافت بنابراین  تمرکز نوشتار بر اسلام شیعی و سنی در ایران است.  در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است سعی می شود تا ضمن بیان اختلافات شیعه و سنی و سیاست مذهبی دولت صفوی ، ابتدا به بررسی علل حضور سیاحان و نوع نگاه سیاحان به اختلافات موجود میان تشیع و تسنن در ایران و آن گاه به نحوه ی برخورد ایشان با این اختلافات پرداخته شود. از آن جاکه مسیحیان پروتستان در قرن 17 میلادی تحت آزار اکثریت کاتولیک بودند، به هنگام ورود به ایران، نوعی حس همزاد پنداری با شیعیانی که در برابر سنیان به عنوان اقلیت شناخته می شدند را در وجود خود یافته که این نوع نگاه در مرحله اول تحت بررسی قرار می گیرد. در ادامه،  رویکرد گروهی دیگر به عنوان سیاحانی  کاتولیک  که جزو طبقه اکثریت  اروپای آن زمان بودند مورد تحلیل قرار می گیرد و در پایان، نتیجه این دو رویکرد نشان دهنده ی جهت گیری های سیاسی حکومت های آن زمان در برخورد با تفاوت های مذهبی در عصر صفوی بوده است.

identification or confrontation: a study of european tourists’ view of iran’s religious differences in the safavid age

religious differences in islamic religion between shiite and sunni, especially in iran, have always attracted the attention of european travelers during the safavid period, so their itineraries can be an important source of information on the way these differences have been introduced. since shi’a was known by the safavid kings as the official state religion of iran, the most information provided by these travelers about beliefs was viewed from the shi’a perspective. the safavid empire ruled over iran and shi’a was introduced as the official religion and then traveled through other areas in the islamic world. thus, the focus of this study is on shi’a and sunni islam in iran.in this article, which is descriptive-analytical, while discussing the differences between shi’a and sunni and the religious politics of the safavid government, it is attempted to explain the causes of the presence of tourists in iran in the 17th century and to examine their views on the religious differences between shi’a and sunni, and how they deal with these differences. as protestant christians in the 17th century were persecuted by catholics, they identified well with the shiite minority in the muslim world. this view is studied first. then, the view of catholic travelers who were the majority group in europe is analyzed. finally, the result of these two perspectives reflects the political orientations of the then-ruling governments in dealing with religious differences of the safavid era.