ارزیابی الگوی فضایی پراکنش عملکردی سکونتگاه های ناحیه روستایی زبرخان (طی بازه زمانی 1375 1398)

با هدف مطالعه سازمان فضایی دهستان، پژوهش حاضر در پی آن است که ابتدا به تعیین و تشکیل سلسه مراتبی از سکونتگاه ها که بتواند چارچوب موثری برای توزیع خدمات و کارکردها در سطوح مختلف باشد، بپردازد و در نهایت الگوی فضایی حاکم در ناحیه را شناسایی کند. بنابراین با استفاده از شاخص مرکزیت و به کارگیری 35 متغیر، نسبت به سطح بندی سکونتگاه های مورد مطالعه در سطوح مختلف عملکردی اقدام گردید. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس روش توصیفی تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی است. قلمرو جغرافیایی تحقیق، دهستان زبرخان شهرستان نیشابور است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عدم توزیع مناسب خدمات و نبود تعادل فضایی سبب ساز افزایش جابه جایی و حرکت بین سکونتگاه های انسانی در سطح دهستان شده است. از این رو دو سکونتگاه قدمگاه، درود با رتبه های اول به مکان های اصلی تردد درون ناحیه ای تبدیل شده اند. این در حالیست که روستاهای بازحیدر، علی اباد، چشمه خسرو، محمد اباد، قره داش، قره بیک و کلاته لویدانی در پایین ترین سطح توسعه (محروم) قرار دارند و از حداقل خدمات و امکانات بی بهره اند. نتایج تحقیق بیانگر آن است که الگوی جریان ها به صورت روابط یکسویه است و پیوندهای مکمل، دوسویه و هم افزا شکل نگرفته است. این الگو مطابق با نظریه قطب رشد با حاکمیت شهرهاست و هنوز با الگوی شبکه منطقه ای فاصله زیادی دارد.به طور کلی می توان اینگونه عنوان کرد که سازمان فضایی دهستان زیر خان فاقد تعادل فضایی است که با ایجاد تعادل در توزیع امکانات و خدمات می توان به توسعه متعادل و پایدار و سازمان فضایی بهینه دست یافت.

Evaluation of spatial pattern of functional distribution of settlements in Zebarkhan rural area (During the period 1375 1398)

In this regard, with the aim of studying the rural spatial organization, the present study seeks to first determine and form a hierarchy of settlements that can be an effective framework for the distribution of services and functions at different levels, and finally the prevailing spatial pattern in Identify the area. Therefore, in order to achieve the objectives of the research, using the centrality index and applying 35 variables, the studied settlements were classified at different functional levels (5 levels). It is noteworthy that the present study is applied in terms of purpose and based on descriptive analytical method. The method of data collection is due to the nature of library and field research. Geographical territory of research is Zebarkhan village of Neishabour city. The findings of the study indicate that the lack of proper distribution of services and lack of spatial balance has increased mobility and movement between human settlements in the countryside. Hence, the two settlements of Ghadamgah, Darrud, have become the main places of intra district traffic with the first ranks. Meanwhile, the villages of Bazhidar, Aliabad, Cheshmeh Khosrow, Mohammadabad, Qaredash, Qarebeik and Kalateh Lavidani are at the lowest level of development (deprived) and lack the minimum services and facilities.The results indicate that the pattern of flows is one way relationships and no complementary, two way and synergistic relationships are formed.