ارزیابی آسیب‌پذیری خدمات اکوسیستمی تالاب بین‌المللی هامون در برابر تغییرات اقلیمی

مدیریت پایدار اکوسیستم‌های تالابی مستلزم آگاهی از روند تغییرات ارزش‌های اکولوژیکی، هیدرولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی تالاب در برابر تهدیدات محیطی و انسانی است. در این پژوهش، روند تغییرات و همگنی متغیرهای اقلیمی دما و بارش با استفاده از آزمون‌های همگنی مختلف طی سال‌های 2020-1984 بررسی شد و اندرکنش آنها با میزان تغییرات خدمات اکوسیستمی، تهدیدات و آسیب‌پذیری تالاب بین‌المللی هامون مورد ارزیابی قرار گرفت؛ و استراتژی‌های مدیریتی برای کاهش آسیب‌پذیری ارائه شد. نتایج آزمون‌های همگنی نشان داد که اقلیم طی سال‌های 2020-1984 در منطقه سیستان خشک‌تر شده است، به‌طوری‌که میانگین کمینه و بیشینه دما به ترتیب 1.8 و 0.95 درجه سانتی‌گراد افزایش و میانگین بارش طی این سال‌ها به میزان 27 میلی‌متر (47درصد) کاهش یافته است. این تغییرات تاثیر زیادی بر خدمات اکوسیستمی منطقه سیستان داشته است. نتایج ارزیابی آسیب‌پذیری تالاب هامون با استفاده از روشstratford et al., 2011، نشان‌داد که تغییر اقلیم و خشکسالی، تامین حق‌آبه، سدسازی و انحراف مسیر آب در حوضه بالادست، تردد دام و اتومبیل در تالاب مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده تالاب هستند که به شدت خدمات تنوع‌زیستی، زیستگاه حیات وحش، نگهداشت آب، صیادی و دامداری، پژوهشی و ارزش‌های بین‌المللی و زیست‌کره تالاب را دچار بحران و آسیب کرده‌اند. تلاش دیپلماتیک برای تامین حق‌آبه تالاب مهم‌ترین راهکار مدیریتی کاهش آسیب‌پذیری آن است.

vulnerability assessment of ecosystem services of hamoun international wetland to climate change

sustainable management of wetland ecosystems requires knowledge of the process of ecological, hydrological, economic and social changes of the wetland against environmental and human threats. in this research, the trend of changes and homogeneities of climatic variables of temperature and precipitation was investigated using homogeneity tests for the years 1984-2020 and their interaction with the amount of ecosystem services, threats and vulnerability of hamoun international wetland was evaluated; and management strategies were presented to reduce vulnerability. the homogeneity tests result showed that the climate has become dryer during 1984-2020 in sistan region, so that the minimum and maximum temperatures have increased by 1.8°c and 0.95°c respectively, while precipitation has decreased by 27 mm (47%) over the years 1999 to 2020. which has impacted greatly ecosystem services in the sistan region. results of vulnerability assessment of the hamoun wetlands according to stratford et al., 2011 method, showed that climate change and drought, provision of wetland water rights, construction of dams and diversion of the water path in the upstream basin of the wetland, livestock and car traffic in the wetland are the most important threats to the wetlands, which severely affect biodiversity services. , wildlife habitat, water conservation, fishing and animal husbandry, research, international value and the wetland’s biosphere have suffered a crisis and damage. diplomatic effort to secure the water right of the wetland is the most important management solution to reduce the vulnerability of the wetland.