رفتارشناسی تغییرات زمانی- مکانی پرارتفاع جنب‌حاره و تاثیر آن در تشدید وقوع خشکسالی‌ها؛ با تاکید بر مدیریت واکنش‌های سیستم‌های روستایی

سیستم‌های ‌آب و هوایی، سیستم‌هایی پیچیده و در عین حال سازمان یافته به شمار می‌روند. چرا که تابع رفتاری تصادفی در مکان‌ها و سال‌های مختلف است، در این راستا، سیستم پرارتفاع جنب حاره با جابه جایی در محل قرارگیری خود در سال‌های مختلف، وقایع محیطی گاه منظم و گاه تصادفی (خشکسالی یا ترسالی و...) را در یک منطقه به وجود می‌آورند. این وقایع محیطی، در سطوح مختلفی از تعادل، آستانه و مخاطرات جای می‌گیرند. در این نوشتار در پاسخ به این موضوع، یعنی شناسایی رفتار سیستم‌های پرارتفاع جنب حاره از تعادل تا مخاطرات، تلاش شد در قالب تفکری سیستمی، این روند، شناسایی و مورد ارزیابی قرار گیرد. از آنجا که در رفتارشناسی سیستم‌های آب و هوایی، برهم کنش مطالعات کمّی و کیفی ضروری است. بدین منظور روش تحقیق در این مطالعه از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود؛ در روش تحقیق آماری، داده‌های دریافت شده سطح فشار 500 هکتوپاسکال طی دوره آماری 1948-2018 و داده‌های بارش ماهانه 84 ایستگاه سینوپتیک هواشناسی، دریافت و مورد تحلیل قرار گرفت. در گام بعد نتایج آماری بدست آمده از سیستم پرارتفاع، براساس مفاهیم  تعادل، آستانه‌ها یا فرین، مخاطرات و بلایا در بررسی واکنش‌های نواحی روستایی از نظر سازگاری و کاهش مخاطرات مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در طی دوره زمانی مورد مطالعه، بیرونی‌ترین پربند تاثیرگذار بر روی ایران به عنوان معرف گسترش حد شمالی پرارتفاع جنب‌حاره، از چندین سطح تعادل به ویژه تعادل ایستا، یکنواخت لحظه‌ای، دینامیک و فراپایدار پیروی کرده است و در برخی سال‌ها با اثر آستانه‌ای یا فرین، مواجه شده است. این فرین‌ها بیانگر تهدیدی بر شروع مخاطرات محیطی می‌تواند باشد. که در صورت رفتارشناسی آب و هوا همگام با رفتارشناسی سیستم‌های روستایی و به کارگیری شیوه‌های مدیریت فعال می‌توان آسیب‌های احتمالی آن بر نواحی روستایی را کاهش داد و درجه سازگاری نواحی روستایی را ارتقا داد.

the behavior of spatio-temporal spatial elevation changes and their impact on the intensification of droughts, with emphasis on the management of rural systems responses

climate systems are complex yet organized systems. because it is a function of random behavior in different places and years, in this regard, the high-altitude subtropical system by moving to its location in different years, sometimes regular and sometimes random environmental events (drought or wet season, etc.) in one they create the region. these environmental events take place at different levels of equilibrium, thresholds, and hazards. in this paper, in response to this issue, identifying the behavior of high-altitude subtropical systems from equilibrium to hazards, an attempt was made to identify and evaluate this trend in the form of system thinking. because in the behavior of climatic systems, the interaction of quantitative and qualitative studies is essential. for this purpose, the research method in this study consists of two main parts; in the statistical research method, the received data of pressure level of 500 hpa during the statistical period of 1948-2018 and the monthly precipitation data of 84 synoptic meteorological stations were received and analyzed. in the next step, the statistical results obtained from the high-altitude system were evaluated based on the eight concepts of equilibrium, thresholds or fringes, hazards and environmental disasters in examining the reactions of rural areas in terms of adaptation and reduction of hazards. the results showed that during the period under study, the most effective outer band on iran as a representative of the expansion of the high northern limit of the subcontinent, has followed several levels of equilibrium, especially static, uniform instantaneous, dynamic and ultra-stable balance and in some years with effect astaneh or farin is encountered. these flights can pose a threat to the onset of environmental hazards (severe droughts).