تحلیل جنگ و حقوق اسیران جنگی از منظر اسلام در پرتو آیات قرآن کریم

در اسلام، اصل بر آزادی و حریّت انسانی است و اسارت یک امر تحمیلی و عارضی به جامعه شمرده‌می‌شود. در فرضِ وضع محدودیت‌های اجتماعی نیز، این محدودیت‌ها‌ و به‌صورت خاص، اسیر گرفتن، صرفاً در راستای تامین منافع اجتماعی است و نه‌تنها یک عمل سرکوب‌گرایانه، بلکه یک اقدام پیشگیرانه است. دین اسلام جنگ را صرفاً به‌عنوان یک ضرورت و آخرین راه‌حل می‌انگارد و فلسفۀ جهاد در اسلام همان فلسفۀ تجویز دفاع مشروع در منشور ملل متحد است و این امر به‌وضوح موید سبقۀ تاریخی حقوق بشردوستانۀ اسلامی بر حقوق بشردوستانۀ بین‌الملل است. رویکرد عمل‌گرایانۀ دین اسلام که در پرتو آیات قرآن کریم در قبال اسیران جنگی اتخاذ شده، موید این است که موازین بشردوستانه‌ به‌ویژه رعایت حقوق اسیران جنگی در ابواب مختلف، سرلوحۀ عمل این دین و پیروانش در جنگ‌های مبتلابه بوده است. سوال اصلی تحقیق حاضر این است که آموزه‌های دین اسلام در خصوص مسائل مرتبط با جنگ و رعایت حقوق اسیران جنگی در تئوری و میدان، دارای وحدت است یا تعارض؟ با ملاحظه آیات قرآن کریم و روایات ‌(جنبۀ نظری تحقیق) از یک‌سو و رویکرد پیامبر اکرم‌ (ص)و ائمۀ معصومین ‌علیهم السلام و سپاهیان اسلام در جنگ‌ها از سوی دیگر(جنبۀ میدانی تحقیق)، آشکار می‌شود که در دو حوزۀ فوق وحدت‌ نظر و عمل وجود دارد. روش تحقیق حاضر، توصیفی‌تحلیلی و رویکرد آن تاریخی است.

an analysis of war and the rights of prisoners of war from the perspective of islam in light of quranic verses

in islam, the fundamental principle is the freedom and dignity of human beings, and captivity is viewed as an imposed and incidental condition on society. even in situations where social restrictions are applied, such limitations, particularly the capture of prisoners, are solely intended to serve social interests, and not as an act of oppression, but rather as a preventive measure. islam considers war as a necessity and a last resort, and the philosophy of jihad in islam aligns with the philosophy of justifiable defense in the united nations charter, clearly demonstrating the historical precedence of islamic humanitarian law over international humanitarian law. the pragmatic approach of islam, as reflected in the quranic verses regarding prisoners of war, affirms that humanitarian principles, especially the rights of prisoners of war, have been central to the actions of this religion and its followers in the wars they have faced. the main research question of this study is whether the teachings of islam regarding war and the rights of prisoners of war are consistent in theory and practice, or whether they conflict. by examining the quranic verses and narrations (theoretical aspect), as well as the approach of the prophet muhammad (pbuh), the imams (a), and the islamic armies in warfare (practical aspect), it becomes clear that there is unity in both theory and practice. the research method is descriptive-analytical with a historical approach.