ارزیابی ترجمۀ الهی قمشه‌ای بر اساس نظریۀ آنتوان بِرمن (موردپژوهی سورۀ مریم)

آنتوان بِرمن فیلسوف و مورخ و نظریه‌داز معاصر فرانسوی است که به‌دلیل نوع نگاه خاص خود به ترجمه، تاثیر فراوانی در حوزۀ نقد و مطالعات ترجمه داشته است. وی مدل ریخت‌شکنانۀ خود را در قالب سیزده گرایش بیان و از موارد ناهمگونی میان ترجمه و متن مبدا، به‌عنوان سیستم تحریف متن یاد کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی بر آن است تا هفت گرایش از گرایش‌های ریخت‌شکنانۀ بِرمن را در ترجمۀ فارسی الهی قمشه‌ای از سورۀ مریم، مورد بررسی و نقد و ارزیابی قرار دهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در ترجمۀ قمشه‌ای، عناصر تفسیری و توضیحات کوتاه میان‌پرانتزی زیادی به‌کار رفته و متن ترجمه در برخی موارد، از متن اصلی فاصله گرفته است. در مجموع و در میان این سیزده مولفه، اطناب، شفاف‌سازی، منطقی‌سازی و تخریب سیستم‌های متن از عوامل اصلی تحریف متن در ترجمۀ قمشه‌ای است و در حوزه‌های آراسته‌سازی، تخریب کمّی و تخریب کیفی نیز، انحرافات اندکی از متن مبدا به‌چشم می‌خورد. در مجموع، همۀ این مولفه‌ها باعث تخریب ساختاری و معنایی متن مبدا شده است.

evaluation of qumshi’i’s quran translation based on antoine berman’s theory (case study: surah maryam)

antoine berman, a contemporary french philosopher, historian, and theorist, has significantly influenced the field of translation studies due to his unique perspective on translation. he introduced his deconstructionist model through thirteen tendencies and highlighted the heterogeneous nature between translation and the source text as a system of textual distortion. this descriptive-analytical research aims to examine, critique, and evaluate seven tendencies of berman’s deconstructionist approach in the persian translation by elahi qomshe’i of surah maryam. the findings indicate that qomshe’i’s translation includes numerous interpretative elements and parenthetical explanations, distancing itself from the original text in certain instances. among the thirteen identified tendencies, amplification, clarification, logical reasoning, and dismantling text systems emerge as the main factors contributing to textual distortion in qomshe’i’s translation. in the areas of embellishment, quantitative and qualitative destruction, slight deviations from the source text are noticeable. overall, these tendencies lead to both structural and semantic distortion of the source text.