مدل ارزیابی وابستگی فهم آیات الاحکام به فرهنگ عصر نزول قرآن کریم

دربارۀ نقش مطالعات تاریخی و فرهنگی در فهم قرآن و به‌طور خاص آیات‌الاحکام، طیفی از دیدگاه‌ها وجود دارد و هریک بر مبانی و دلایل ویژه خود تاکید می‌کند؛ از یک سو، نواندیشانی چون نصر حامد ابوزید و مجتهد شبسستری معتقدند فهم صحیح این دست آیات در گرو مطالعات تاریخی و فرهنگی عصرنزول قرآن کریم است و کاربردی کردن احکام آن نیازمند ترجمۀ فرهنگی است و از سوی دیگر، قرآن‌پژوهانی مانند علامۀ طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی برآنند که قرآن‌ کریم در دلالت خود تامّ و مستقل است و با استفاده از قرائن پیوسته می‌توان به فهمی اولیه از مراد الهی دست یافت. هدف از این پژوهش ارائۀ مدلی است که بر اساس معیارهای تاثیرگذار در تعیین وابستگی فهم آیات به فرهنگ عصر نزول، هر آیۀ حاوی حکم عملی را به‌عنوان ورودی مدل ارزیابی کند و خروجی آن تعیین وضعیت آیه به یکی از دو ‌حالت مستقل و وابسته باشد. به این منظور و با روش توصیفی‌تحلیلی، دیدگاه‌ها و مباحثات محققان شاخص در این مبحث را مطالعه و معیارهای تعیین‌کننده را از آن استخراج و درنهایت مدل ارزیابی را به‌صورت نمودار درخت تصمیم نمایش داده‌ایم. این نمودار حاوی عناصر مدل و روابط میان آن‌هاست. این مدل، قابلیت ارزیابی مولفه‌های حاکم بر آیات‌الاحکام را فراهم آورده است. این مولفه‌ها شامل هشت ویژگی یا عنصر و چهار قاعده یا رابطه است که بر اساس ارزیابی این هشت ویژگی برای آیۀ فقهی ورودی مدل، خروجی مدل که وابستگی یا استقلال آن آیه از مطالعات فرهنگی تخصصی است، تعیین می‌شود.

an evaluation model for the dependency of understanding legal verses on the culture of the quranic revelation era

various perspectives exist regarding the role of historical and cultural studies in understanding the quran, particularly the legal verses. scholars such as nasr hamed abu zayd and mujtahid shabestari argue that a proper understanding of these verses is rooted in the historical and cultural studies of the quranic revelation era, emphasizing the need for cultural translation. on the contrary, quranic scholars like allameh tabatabai and ayatollah jawadi amoli believe that the quran is self-sufficient and complete in its guidance. the aim of this research is to present a model that evaluates each legal verse as an input based on influential criteria in determining the dependency of understanding the verses on the cultural context of the quranic revelation era. the output of the model categorizes the verse as either independent or dependent on cultural studies. using a descriptive-analytical method, the perspectives and discussions of key researchers in this field were studied. the determining criteria were extracted, and the evaluation model was presented as a decision tree diagram, incorporating model elements and their relationships. the model provides the capability to assess the components governing legal verses, consisting of eight features or elements and four rules or relationships. based on evaluating these eight features for the legal verse input, the model determines the output, indicating the dependency or independence of the verse on specialized cultural studies.