مبانی عقلی انگیزه‌های اخلاقی از نگاه قرآن

انگیزه‌های اخلاقی از نگاه قرآن، سرچشمۀ هرگونه رفتار اخلاقی هستند تا با برانگیختن درون افراد، بستر انجام فضایل اخلاقی و اجتناب از رذایل را فراهم آورند و جامعۀ مدنی دینی را شکل دهند. در برهه‌های مختلف تاریخی، ادیان و مکاتب مختلف با ارائۀ طرح‌ها و برنامه‌هایی چند، مدعی تامین رشد و سعادت انسان شده‌اند. اسلام و به‌طور خاص قرآن کریم نیز داعیه‌دار پاسخ به این درخواست فطری انسانی است؛ بنابراین پرداختن به این مهم، ضروری به نظر می‌رسد. محقق در این راستا و با روش توصیفی‌تحلیلی، مبانی عقلی انگیزه‌های اخلاقی را در پرتو آیات قرآن کریم تبیین کرده است. نتایج این پژوهش بازتاب چندگانگی باطن انسان‌ها نسبت به انگیزۀ اخلاقی است. برخی آیات، مربوط به فطرت و حقیقت جوهری روح انسان و آیاتی دیگر مربوط به محبت و دوستی نسبت به خداوند است. اگر انسان بر اساس فطرت روحی خویش حرکت کند، زندگی خود را بر اساس خواسته‌های خداوند انتظام می‌بخشد؛ اما اگر برخلاف آن و در راستای جوهر جسمانی حرکت کند، به جهت استفاده نکردن از عقل، موجبات سقوط انگیزه‌های اخلاقی را فراهم می‌کند.

the intellectual bases of moral motives from the perspective of the qur’an

according to the qur’an, moral motivations are the sources of all moral behaviors by providing a background for practicing moral virtues and avoiding vices, and forming a civil and religious society. at different historical times, different religions and schools have claimed to provide human growth and happiness by presenting several plans and programs. islam and especially the holy qur’an also claim to have responded to this innate human request; therefore, it seems necessary to address this issue. in this regard, the researcher has explained the rational bases of moral motivations in light of the verses of the holy quran with descriptive and analytical methods. the results of this research show the multiplicity of human beings’ bases towards moral motivation. some verses are related to the nature and essential truth of the human soul, and other verses are related to love and friendship towards god. if a person moves according to his spiritual nature, he arranges his life according to god’s wishes; but if it moves against it and in line with the physical essence, it causes the fall of moral motives due to not using reason