تبیین احکام و اخلاق اقتصادی در شهرسازی اسلامی با تاکید بر الگوی بازارها از منظر آموزه‌های قرآنی

احکام و اخلاق اسلامی با رویکرد قرآنی در شهر و شهرسازی اسلامی جایگاه مستحکمی دارد و بی‌توجهی به آن از طرف مردم و معماران و مدیران شهری مسائل شهری متعددی را به همراه می‌آورد. بی‌توجهی به احکام و اخلاق اسلامی و دستورات قرآنی موجب بروز و تولید آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی مانند فقر، حاشیه‌نشینی، بیکاری، ثروت‌اندوزی و بی‌عدالتی می‌شود. این امر در بازارهای تاریخی شهرهای اسلامی تا حدود بسیاری مورد توجه بوده، اما در دوره‌های اخیر و در مراکز خرید معاصر کم‌رنگ شده است. هدف مقالۀ حاضر تبیین ابعاد و مصادیق احکام و اخلاق اسلامی در شهر و شهرسازی اسلامی و واکاوی آن در بازارهای تاریخی و مراکز خرید معاصر از منظر آموزه‌های قرآنی است و با روش تحلیل محتوای متن و با در پیش گرفتن رویکرد بین‌رشته‌ای و استفاده از شیوۀ کتابخانه‌ای و اسنادی انجام می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بازارهای تاریخی با برخورداری از مساجد و الگوهای اجتماعی‌اقتصادی، از احکام کسب‌وکار و اخلاق اسلامی به÷ره‌مند بوده است، اما این امر در مراکز خرید معاصر با الگوهای جدیدی جایگزین شده که سبک زندگی مصرف‌گرا، تظاهر و خودنمایی، تبلیغات فریبنده و بی‌توجهی به احکام و اخلاق کسب‌وکار را به همراه آورده است.

explaining economic rules and ethical bases in islamic urban planning with an emphasis on the model of markets

islamic rules and ethics with a quranic approach have a strong position in the city and islamic urban planning, and neglecting it by the people, architects and urban managers brings many urban problems. ignoring islamic rules and morals and quranic orders causes social and economic harm such as poverty, marginalization, unemployment, wealth accumulation, and injustice. this matter has been of great interest in the old markets of islamic cities; but in recent years and in contemporary shopping centers, it has become less popular. the purpose of this article is to explain the dimensions and examples of islamic rules and ethics in the city and islamic urban planning and to analyze it in old markets and contemporary shopping centers from the perspective of quranic teachings. the study has been done by analyzing the content of the text and by adopting an interdisciplinary approach and using the library method. the results of the research show that traditional markets benefited from islamic business rules and ethics with mosques and socioeconomic patterns; but this has been replaced in contemporary shopping malls with new patterns that have brought consumerist lifestyles, pretense and show off, deceptive advertisements, disregard for rules and business ethics.