نقش تلفیق برداشت های موسّع تفسیری و فقهی از «اوْفُوا بِالْعُقود» در توسعه نظام قراردادها در تمدّن اسلامی
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
کیوانی هفشجانی داریوش ,الشریف محمد مهدی
|
|
منبع
|
قرآن، فرهنگ و تمدن - 1400 - دوره : 2 - شماره : 4 - صفحه:52 -65
|
|
چکیده
|
خداوند در فراز نخست آیه‌ی 1 سوره‌ی مائده میفرماید: «ای کسانی که ایمان آوردهاید به عقود خود وفا کنید». در باب مفهوم لفظ «عقود» در این آیه، میان مفسران قرآن کریم اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی با تفسیر مضیّق این آیه، عقود را منحصراً به مواردی همچون «عهود مسلمانان و مشرکان» یا «میثاقهای اهل کتاب برای تصدیق نبوت حضرت محمّد (ص)» یا «عهود پذیرش خلافت حضرت علی (ع)» یا «احلاف» یا «محرمات و واجبات» عطف نمودهاند. گروهی دیگر با برداشتی موسّع از آیه مورد بحث، آن را شامل جمیع «احکام الهی»، «قراردادهای اجتماعی»، «اعمال حقوقی» و «عهود انسان با خداوند» دانستهاند. هم‌سوی با مفسران، فقیهان نیز از «اوفوا بالعقود» دو برداشت مضیّق و موسّع داشتهاند: برخی وجوب وفای به قراردادها را تنها شامل عقود رایج در عهد شارع مقدس انگاشته و گروهی همه قراردادها را مشمول وجوب یاد شده قلمداد کردهاند. نگارندگان با عنایت به عموم لفظ عقود، برداشتهای تفسیری و فقهی موسّع را صحیحتر دانستهاند؛ مضافاً نشان دادهاند همنشینی این دو برداشت، به وضوح نظام قراردادهای تمدّن اسلامی را کارآمد نموده و در طول تاریخ توسعه داده است، زیرا از رهگذر اعتباربخشی به قراردادهای نوین و اثرگذاری بر قوانین موضوعه، تسهیل روابط اجتماعی و تقویت رفاه عمومی را در پی داشته است.
|
|
کلیدواژه
|
اوفوا بالعقود، عقود، قراردادهای نوین، توسعه، تمدّن اسلامی
|
|
آدرس
|
دانشگاه اصفهان, ایران, دانشگاه اصفهان, گروه حقوق, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
m.alsharif@ase.ui.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|