تجلی و تجسد در مطالعه تطبیقی نقوش سنگ ‌مزارات آرامستان تخت‌فولاد با ارامنه جلفای اصفهان بر مبنای قرآن کریم و انجیل

سنگ‌مزارهای آرامستان تخت‌فولاد و ارامنه جلفای اصفهان پس از گذشت قرن‌ها به بستری برای هنر‌آفرینی حجاران، خوش‌نویسان و هنرمندان تبدیل شده‌اند و اعتقادات مذهبی دو دین آسمانی اسلام و مسیحیت، باورهای قرآنی و انجیل، تعامل ارامنه و مسلمانان در اصفهان و روند تحولات هنر تصویری پیرامون آن را به نمایش می‌گذارند. نقش‌مایه‌های گیاهی، جانوری، فرشتگان و مشاغل از جمله بیش‌ترین تزیینات این سنگ‌مزارها است که پیوند عمیق و ناگسستنی هنرمندان و حجاران ایرانی و ارمنی را با مفهوم مرگ و حیات پس از آن و اعتقادات مذهبی جلوه‌گر می‌سازند. در مقاله پیش‌رو تلاش شده است با جمع‌آوری اطلاعات به صورت مطالعات میدانی، اسناد و منابع کتابخانه‌ای، و با روش توصیفی-تحلیلی، نقوش سنگ‌مزارهای مسلمانان با ارامنه در چهار گروه مورد مطالعه تطبیقی قرارگرفته و تلاش می شود شباهت و تفاو ت های موجود میان نقوش سنگ مزارهای تخت فولاد و ارامنه جلفای اصفهان بر مبنای نظریه تجسد و تجلی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. بر اساس مطالعات انجام یافته مشخص گردید که بیش‌ترین و متنوع‌ترین نقوش به کار رفته مشابه میان سنگ‌مزارات این دو آرامستان، نگاره‌های گیاهی است که شیوه اجرای آن‌ها در بیش‌تر موارد به روش ترکیبی از طبیعت‌گرایانه و انتزاعی است. نقوش سنگ‌مزارات آرامستان جلفا با رویکرد تجسد(به صورت شمایل‌گرایی) با تاکید بر حضور نمادین مسیحیت(صلیب یا خاچکار) در کنار نگاره‌های انسانی جلوه‌گر شده، اما در اکثر مزارات تخت‌فولاد، با رویکرد تجلی(شمایل‌گریزی‌اسلام)، با وجود کتیبه‌های بسیار و دوری از نقوش انسانی، به ویژه تصویر زنان تجلی یافته است؛ که ریشه در تفاوت‌های بنیادین مبانی هنر اسلامی(قرآن) و مسیحیت(انجیل) دارد.