تحلیل هندسه و تناسبات پنجره‌های ارسی‌ها؛ نمونه موردی: هفت ارسی خانه‌های کاشان

خانه‌های سنتی کاشان نمونه‌های بی‌نظیری از معماری با هویت و اصالت ایرانی هستند که زمینه مناسبی برای پژوهش در معماری ایران و یافتن راهکارهایی برای پاسخ به مشکلاتی که امروزه در معماری درگیر آنها هستیم را فراهم آورده‌اند؛ این خانه‌ها متناسب با شرایط دوره خود جوابی مناسب بوده‌اند. پنجره های ارسی یکی از اجزا جالب توجه در این خانه‌هاست، محصولی از نیاز و هنر انسان ایرانی است، که لازمه فراموش نشدن و احیا ارسی­ها پژوهش در زمینه شناخت بیشتر آنها است. برای پی بردن به شیوه طراحی ارسی و احیای آن، نیاز به طرح دقیق کالبدی است، بررسی هندسه و تناسبات ما را با ساختار ارسی آشنا می­کند، ساختاری که کالبد آنها را شکل می‌دهد و واسطه ارتباط با انسان و الفبای طراحی ارسی است، بنابراین پژوهش حاضر به دنبال یافتن رابطه هندسه و ارسی‌های خانه‌های کاشان می‌باشد.شیوه گردآوری اطلاعات در این مقاله تلفیقی از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی است. برای مشخص شدن جامعه آماری فهرستی از تمامی خانه‌های ارسی‌دار کاشان را تهیه شده و معیار انتخاب توجه به سلامت، کیفیت و تنوع طرح هفت مورد از ارسی‌ها بوده است. با روش توصیفی- تطبیقی، ابتدا خانه‌ها از نظر شکل ظاهری، نحوه بازشو، محل قرارگیری در خانه و ... مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. سپس در سه بخش نظام اندازه‌گیری معماری ایرانی(بررسی رابطه ارسی با پیمون)، هندسه ترسیمی (بررسی نسبت و تناسبات در اندازه های ارسی‌ها) و هندسه ترکیبی (بررسی رابطه ارسی‌ها با شبکه‌های هندسی) با هدف دستیابی به رابطه ارسی‌ها با هندسه بررسی شده‌اند. در پایان نتیجه حاصل شد که ارسی به عنوان جزئی از معماری خانه در ارتباط با زمینه خود است و از نظم هندسی پیروی می‌کند و مانند سایر اجزا خانه ایرانی بر اساس پیمون ساخته شده و نسبت‌های لحاظ شده در بخش‌های مختلف آن با نسبت‌های زرین که مورد توجه معماران سنتی بوده ،منطبق است. در اندازه‌ها نیز پیرو پیمون، در نسبت پیرو نسبتهای زرین و در جایگیری پیرو شبکه‌های هندسی می‌باشد. امید است نتایج حاصل قابلیت استفاده در طراحی‌های امروزی و استفاده از تجربه و هنر نیاکانمان را فراهم کند.

geometric analysis and proportions of orosi windows’s case study: 7 orosi of kashan houses

iranian traditional homes are unique architecture samples with an iranian essence. these homes are a suitable subject for research in iranian architecture. these homes can provide answers to some question that we have these days, like using geometry in architectural design of this home.  iranian traditional architects have been interested in geometry and been using in almost all parts of homes.  this aspect of the homes actually was very useful regarding the weather conditions in iran. one of these interesting component of iranian homes is orosies, mohammad karim pirnia, one of the iranian old architects, has defined such: orosi is a window that usually covers whole of the wall and is from roof to floor, and its opening is in vertical axis. which is the product of a human necessity and iranian art. in an effort to remember and appreciate this traditional art, because with destruction of this works, intellectual, cultural and identity backing of them are destroyed and some none value objects take its place and simply community failed its identity. this arts and related data of them must   saving to help the iranian identity be live in long time in future this study was designed to investigate the relation of orosies and the geometry of iranian homes. in other words, we wanted to study the relation of geometry and orosi of iranian homes. the theory of this paper is.” orosi as part of the iranian home is designed as geometric principles and geometry of orosi is in contact of geometry of whole building” according to this theory, the target is finding the coordination of geometric principles and designing orosi’s, in this way geometry that used in architectural design must be division. by using library sources and field study a list of all the homes with orosi in kashan was prepared. from these lists seven of the homes was chosen. the appearance, the way the door opens and the location of orosi in these homes were investigated. then the geometry of the orosies in three different iranian architect measurements was studied.  these measurements included; the relation of orosies with paymoon, descriptive geometry (the study of proportions in orosies sizes) and the combination geometry (the relation between and geometrical network). results showed that the orosies, as a component are well coordinated with the whole geometry of the houses. hope these studies encourage and facilitate the use of these traditional components in new home designing.