تبیین ویژگی‌های فنی و هنری حکاکی در مناطق شاخص ایران دورۀ معاصر

با وجود اینکه حکاکی همچون قلم‌زنی یکی از روش‌های ایجاد نقش بر روی فلز است، مطالعۀ نظام‌مندی از ویژگی‌های فنی و هنری آن انجام نشده است. این هنر نیز مانند بسیاری از هنرها در دورۀ قاجار رو به افول گذاشته، اما تا به امروز به حیات خود ادامه داده و با گذشت زمان، پویایی و مانایی خاصی به هنر فلزکاری بخشیده است. شهرستان‌های شاخص حکاکی در ایران دورۀ معاصر شامل تبریز، زنجان، طبس، کرمان و یزد است. هدف تبیین ویژگی‌های فنی و هنری حکاکی در شهرستان‌های مذکور است و به‌دنبال پاسخ بدین پرسش است که خصوصیات فنی و هنری حکاکی معاصر ایران در شهرهای مذکور چیست؟ تحقیق از نظر هدف بنیادی و از نظر روش و ماهیت، توصیفی‌تحلیلی است. روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای بوده و به‌ویژه بر داده‌های میدانی استوار است. یافته‌های حاصل از این پژوهش گویای این است که نقوش کنداک تبریز، پلیکان و نخل طبس، نقوش ابتدایی کرمان و گل و مرغ یزد منحصربه‌فرد است. قلم‌های مادر، چزقل و سایه در تبریز، قلم‌های تک، جفت و دلما در زنجان، قرمز قلم، سفید قلم و تک در طبس و قلم رورو کرمان برای کاربرهای متنوع در طرح و نقش استفاده شده است. آبکاری به روش الکترولیز در یزد نمود بصریِ زیبایی به فلز داده است. برخی از این نقوش تبدیل به نماد در شهرهای مذکور شده، برخی در بوتۀ فراموشی قرار گرفته و تعدادی هنوز نفس می‌کشند.

Explaining the Technical and Artistic Features of Engraving in Prominent Regions of Contemporary Iran

Although the art of engraving such as engraving on metal ware is one of the methods of creating patterns, but a systematic study of its technical and artistic features has not been undertaken. This art, like many other arts in the Qajar era, has declined but has continued to this day. Despite such decline, the passage of time has granted the art of metalworking special dynamism and meaning. Outstanding cities in art of engraving in contemporary Iran are Tabriz, Zanjan, Tabas, Kerman, and Yazd. This article aims to explain the technical and artistic features of engraving in these cities and to elaborate on the technical and artistic characteristics of art of engraving in these cities. This research is fundamental in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method and nature. The method of data collection is library study as well as field study. The findings of this study indicate that the designs of Tabriz’s Kandak, Tabas’s pelicans and palms, Kerman’s simple designs, and Yazd’s flowers and chickens are unique. Mother steel rods, chisel, and shadow in Tabriz, single steel rod, pair, and delma in Zanjan, red rod, white rod, and single rod in Tabas and Roro rod in Kerman have been used for various users in design and motif.Electrolysis electroplating in Yazd has granted appealing appearance to the metal.Some of these motifs have turned into symbols in the aforementioned cities, while some others are going to be gradually forgotten. However, there are some others still practiced.