بازتعریف صنایع دستی معاصر ایران با رویکرد آینده‌پژوهی

از ابتدای شکل‌گیری تمدن بشری، صنایع دستی به‌عنوان حیاتی‌ترین امکان برای حفظ و تداوم شرایط زیستِ بشر در خدمت انسان بوده و تا به امروز نیز حضور آن به‌عنوان امکانی برای تبیین هویت و معرفی فرهنگ غنی تمامی تمدن‌ها حائز اهمیت است. صنایع دستی همچنین در هر دورانی به‌فراخور تغییر شرایط زیست و نیاز جامعه، رویکردی جدید یافته و به نیازهای مادی و معنوی مخاطب، پاسخی متناسب می‌دهد. مجموع این ویژگی‌ها باعث می‌شود تا این مفهوم، نمونه‌ای کارآمد و موثر در زمینۀ صنایع ‌خلاق و فرهنگی باشد. از سوی دیگر تنوع فنی و گستردگی اقلیمی آن تعاریفِ متعدد (و گاه مبهمی) برای صنایع دستی ارائه داده است. در این میان و با توجه به مفاهیم و مولفه‌های آینده‌پژوهی، به نظر می‌رسد هیچ‌یک از این تعاریف به ویژگیِ روزآمد بودن این هنر- صنعت(جنبۀ معاصر بودن) و تاثیر آن در ایجاد توسعۀ‌ پایدار نپرداخته‌اند. لذا در این پژوهش بنیادی با رویکرد آینده‌پژوهیِ اکتشافی، تلاش می‌شود تا با مرور پیشران‌های مفهومی جهت نیل به توسعۀ پایدار، تعریفی علمی، نوین و راهبردی با هدف حفظ جایگاه صنایع دستی معاصر ارائه شود. در این مسیر، گردآوری داده‌ها، بر اساس مطالعات اسنادی و منابع کتابخانه‌ای در کنارِ روش میدانی (دلفی کلاسیک) است. نتیجۀ این پژوهش مبین آن است که وجه تمایز صنایع دستی معاصر با تعاریف سنتی، در ارتباط معنادار آن با صنایع‌ خلاق است. در دنیایی که سرعت گذر زمان به‌حدی است که ارزش آن درک نمی‌‌شود، در اختیار گرفتن و خلق زمان، موهبتی است که با طراحی سناریوهایی آینده‌نگرانه، صنایع دستی معاصر را به راهکاری برای توسعۀ فرهنگی و اقتصادی بدل می‌کند. به این منظور می‌توان صنایع دستی معاصر را برای نسل امروز و مخاطبان فردا این‌گونه تعریف کرد: صنایع‌‌دستی پاسخی برخاسته از نیاز جامعه است که با ترکیبِ اخلاق و مهارتِ ناشی از تجربه، به تجلی شخصیتِ هر بوم می‌‌انجامد.

A Re-definition of Iranian Handicrafts from the Perspective of Future Research

From the beginning of the formation of human civilization, handicrafts, as the most vital possibility for the preservation and continuation of human living conditions, have been at the service of human beings.  To this day, their presence has served as an opportunity to explain the identity and culture of all civilizations. Handicrafts also adopt a new approach in each period in accordance with the changing living conditions and the needs of society. Meanwhile, such an approach is affected by the response it should show to the material and spiritual needs of the audience. The combination of these features, on the one hand, has made handicrafts as efficient and effective examples in the field of creative and cultural industries. On the other hand, their technical diversity and climatic extent have provided numerous (and sometimes ambiguous) definitions for handicrafts. In the meantime and according to the concepts and components of future research, none of these definitions seem to have addressed the nature of this art industry (contemporary aspect) and its impact on sustainable development. Therefore, in this fundamental research, with the approach of exploratory futures research, an attempt is made to provide a scientific, modern, and strategic definition for saving the position of contemporary handicrafts by reviewing conceptual impulses. In this way, data collected through studying the documents and library resources alongside the field method (that is, in-depth interview).The result of this research has shown that the difference between contemporary definition of handicrafts and the traditional one is based on the significant relationship they have with creative industries. In a world where the passage of time is so fast that its value cannot be understood, the control and creation of time is a gift that turns contemporary handicrafts into a solution for cultural and economic development by designing futuristic scenarios. In this case, today’s generation, viewing the support devoted to the rich culture and to the value of their traditions, will be able to shape the sustainable development of this art and turn this part of the creative industry into an identity worthy of the future.