ایرج افشار و دایره المعارف گرایی

ایرج افشار دانشمردی است که نامش با فهرست نگاری ها، نسخه ها، یادداشت ها، نامه ها و جُنگ ها و به طورکلی با سایر عناوینی که به مجموعه ها مربوط می‌شود، پیوند خورده است. او زادة 16 مهر 1304 است. بی تردید نشانة ماه تولدش یعنی برج میزان بر دقت و توجه مفرط او به جزییات اثرگذار بوده است. افشار در مقام یک دایرة المعارف زنده، شوق مفرطی به جمع آوری ریزه ریزه 0ها داشت و با ارتباط دادن میان رویدادها، مردم و اشیا مجموعة متنوعی را با وسواس بر صفحة نوشتار و جهان اطرافش گرد می آورد. جهان برای او به مثابه نظامی از نظام ها است. او در پی شکل دادن به مجموعه ای از رویدادها هر عنصر را با عناصر همخوانش گرد هم می آورد و بدین گونه با گردآوری و تکثیر جزییات راهش را به سوی سبک خاصی از پژوهش می گشاید. مقالة حاضر با در نظر گرفتن بینش فلسفی ایرج افشار نشان می دهد که چگونه او با دنبال کردن جزییات و میل به مطلق، جهانی را شکل می دهد که مدام بسط می یابد. در کارهای او نقطة آغاز پژوهش هر کجا که باشد موضوع همواره به نقطه ای فراتر کشیده می‌شود و شکل مجموعه ای به خود می گیرد که می تواند همه رویداد، آدمها، اشیا، راهها و سرانجام جهان را دربرگیرد و به بی نهایت راه یابد.