نقش شبکه‌های اجتماعی در مهمان‌نوازی با نگاهی بر کتاب «گلگشت در وطن» سفرنامچه ایرج افشار

امروزه بخش عمده‌ای از کنش‌ها و تعاملات ما در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی رخ می‌دهد. فضای مجازی نیز همانند دیگر مصادیق تکنولوژی و محصولات مدرنیته، حاوی نکات مثبت و منفی است. به عبارت دیگر مزایا و معایب بسیاری دارد که این نوعِ کنش کاربران است که آن را تعیین می کند. هر روز شاهد فرصت‌ها و پیشنهادهای متنوع در این فضای بی‌انتها هستیم که به فراخور نیاز می‌توان به آن پاسخ مثبت داد. couchsurfing که معنی کلمه به کلمه‌اش کاناپه‌گردی است، یک شبکه اجتماعی می‌باشد که بین مسافران و مردم محلی ارتباط برقرار می‌کند. به معنای دقیق‌تر نوعی «مهمان‌نوازی رایگان» است. در وبگردی‌های روزانه هنگامی که با این شبکه اجتماعی آشنا شدم، به یاد ایران گردی‌های زنده یاد ایرج افشار افتادم از سال های دور تا پایان عمرش در این اواخر. از زمانی که هنوز در هیچ کجای دنیا نه از اینترنت خبری بود و نه از شبکه‌های اجتماعی مجازی! شباهت قریبی میان این محصول مدرن با اقامت‌های ایرج افشار در دور افتاده‌ترین خانه‌های روستاییان و واحه‌نشینان ایران زمین بود. هرچه راجع به آن بیشتر تحقیق کردم، شباهت و کارکردهای این دو را بیشتر لمس نمودم. آنچه در هر دو مشترک یافتم اصل «مهمان‌نوازی» بود. یکی مدرن و به مدد فضای مجازی، دیگری سنتی و بر پایه اعتماد متقابل و به شیوه روابط چهره به چهره.در این مقاله، ابتدا شبکه اجتماعی را تعریف خواهیم کرد، سپس به بررسی مفهوم couchsurfing یا همان «مهمان‌نوازی رایگان» پرداخته، و در نهایت مروری خواهیم داشت بر سفرنامه‌ها و اقامت‌های ایرج افشار و شباهت‌های آن با این مقوله.