دهکده باستانی توران‌پشت در آینه میراث ایرج افشار

توران‌پشت دهکده‌ای باستانی در 80 کیلومتری مسیر مواصلاتی یزد به شیراز است که به دلیل در بر داشتن آثار تاریخیِ فراوان و نیز به دلیل یاد شدن نامش در متون مختلف تاریخی، توجه ایرانشناسانِ نامداری را به خود جلب کرده است. از میان ایرانشناسانِ نامی، ایرج افشار علاقه‌ای افزون به توران‌پشت نشان داده و در میان آثار گوناگون خود مطالبی پرارزش در مورد این دهکده باستانی در اختیار می‌گذارد. با رجوع به آثار افشار مشخص می‌شود که حجم اطلاعات هر یک از آن‌ها به تنهایی، در رابطه با توران‌پشت اندک است، اما گردآوی آنها در یک نوشته، منبع کارآمدی در رابطه با تاریخ و فرهنگ توران‌پشت فراهم می‌آورد. نویسنده‌‌ی مقاله‌ی پیش رو‌ به منظور تحقق این مهم، تمامی آثار مرحوم افشار را از نظر گذرانده و مطالب ایشان در رابطه با این دهکده‌ی باستانی را به صورت یکجا و با نظمی جدید گرد آورده است. افزون بر این، نویسنده تلاش کرده تا بر اساس بضاعت علمی خود و توجه به مطالبی نویافته،‌ به نقد و داوری مطالب مرحوم افشار بپردازد. نیز در این مقاله گزارشی از سایر مطالعات انجام شده در مورد توران‌پشت که به منظور تحقق دغدغه‌های مرحوم افشار صورت گرفته‌اند، ارائه شده است. مطالعاتی که حاصل آن‌ها کشف سنگ‌نوشته‌ای با تاریخ 245 هجری و نیز کشف کتیبه‌ای مربوط به «علی بن فرامز» از فرمانروایان دودمان آل کاکویه بوده است.