ایرج افشار پدر کتاب‌شناسی ایران؛ بررسی و معرفی آثار با ارزش ایشان در زمینه کتاب‌شناسی‌ها و فهرست‌نگاره‌ها

هدف از ارائه این مقاله بررسی ، بازبینی و معرفی آثار با ارزش ایرج افشاز در زمینه کتاب‌شناسی و فهرسنگاری می باشد. این مقاله به صورت مروری و کتابخانه ای انجام شده است. ایرج افشار از برجسته ترین پژوهشگران ایران، در زمینه های تاریخ، ادبیات، جغرافیا، فهرست نگاری نسخه‌های خطی و سفرنامه نویسی آثار ماندگاری از خود برجای گذاشته است. مهمترین زمینه پژوهشگری افشار کتابشناسی بود که سبب شد پدر کتابشناسی ایران نامیده شود. تالیف، تصحیح و نگارش بیش از 300 اثر در زمینه ایران‌پژوهشی، نسخه‌شناسی، کتاب‌شناسی، فهرست نگاری، قاجارشناسی، رجال‌شناسی، اطلاع‌رسانی فرهنگی، متون کهن فارسی، 2000 مقاله، گزارش و یادداشت کوتاه و بلند در همین زمینه‌ها و ... به زبان فارسی، تدوین 77 مقاله به زبان‌های غیرفارسی، 162 مقدمه‌نگاری بر آثار دیگران، حدود 66 هزار عنوان نامه‌نویسی، و .... تنها بخشی از خدمات ارزنده و کم‌مانند او در عرصه خدمت به فرهنگ و تاریخ و ادب این مرزوبوم به‌شمار می‌رود.پیش از تلاش افشار برای تالیف و انتشار مجله فهرست مقالات فارسی ، در زمینه فهرست نگاری کتابی تالیف نشده بود و ادیبان و دانشمندان ایرانی آن را دانشی مستقل به شمار نمی آوردند. استادافشار در زمینه فراهم کردن و تدوین مجموعه های کتاب شناختی همچون بازخوانی نسخه‌های خطی، تصحیح متون خطی، مقابله های آن تلاش گسترده ای کرد. بخش عمده ای از کارهای افشار به طور مشخص 2 شالوده مهم ایران پژوهی را تشکیل می دهد ؛ یکی در حوزه کتاب های مرجع همچون پایه گذاری کتاب شناسی و نسخه شناسی علمی و به تعبیری کتاب شناسی شناسنامه ای است.دیگری در حوزه طبع کتاب ها و مطالبی است که جنبه مستند تاریخی ندارد. در حوزه نخست او گنجینه ای گرانبها از فهرست ها و یافته های کلیدی را در اختیار ایران پژوهان می گذارد که فهرست مقاله های فارسی و کتاب شناسی نمونه های این بخش هستند. در بخش دوم نیز تحقیق های ایران‌شناسی را در فضایی عملی دنبال می کند که در کنار یافته ها از ایرانگردی به ضبط و ثبت اسناد می‌پردازد تا در دسترس همگان قرار گیرد.