نقش کاربری اراضی بر ذخیره و اجزا کربن آلی در خاک

به­منظور بررسی تغییرات اجزای کربن آلی یک خاک جنگلی در اثر تبدیل به شالیزار و همچنین احیای مناطق جنگل­ زدایی شده به جنگل­های دست کاشت، یک مطالعه در ایستگاه تحقیقاتی صنوبر انجام شد و نمونه­های خاک از پنج کاربری مختلف شامل جنگل طبیعی، جنگل­های دست کاشت و شالیزار مجاور آن­ها و از اعماق (20-0، 40-20، 60-40، 80-60 و 100-80 سانتی­متر) برداشت گردیدند. پوشش گیاهی مناطق احیا شده را جنگل دست کاشت صنوبر (populus caspica ) ، جنگل دست کاشت توسکا (alnus subcordata) و جنگل دست کاشت دارتالاب (toxodium distichum) تشکیل می­داد، در حالی­که جنگل طبیعی عمدتاً زیرپوشش توسکا (alnus serrulata) قرار داشت. نتایج جزبندی موادآلی بر حسب دانسیته نشان داد که در هر پنج کاربری با افزایش دانسیته اجزا، وزن آن­ها افزایش یافت. این وضعیت در کل خاک­رخ و در تمام اندازه خاکدانه قابل مشاهده بود. با افزایش دانسیته اجزا درصد کربن آلی کاهش یافت. درصد کربن اجزا به صورت درصدی از کربن کل خاک در تمام اندازه خاکدانه­ها در اجزای با دانسیته کوچکتر از 2 گرم برسانتی­مترمکعب کمتر از اجزای با دانسیته بزرگتر از2 گرم بر سانتی­مترمکعب بود و با افزایش عمق در تمام اندازه خاکدانه­ها از درصد کربن در اجزای با دانسیته کوچکتر از 2 گرم برسانتی­مترمکعب کاسته و به درصد کربن در اجزای با دانسیته بزرگتر از 2 گرم برسانتی­مترمکعب اضافه گردید. در تمام اندازه خاکدانه­ها در اثر تغییر کاربری از جنگل طبیعی به شالیزار درصد کربن اجزا به صورت درصدی از کربن کل خاک در اجزای با دانسیته کوچکتر از 2 گرم بر سانتی­متر مکعب کاهش و در اجزای با دانسیته بزرگتر از 2 گرم برسانتی­متر مکعب افزایش یافت. حساس­ترین و مقاوم­ترین جزء به تغییر کاربری به ترتیب جزء با دانسیته کوچکتر از 6/1 گرم برسانتی­مترمکعب (موادآلی ذره­ایی آزاد و مواد­آلی ذره­ایی محبوس شده در خاکدانه­ها) و جز با دانسیته بزرگتر از 2 گرم بر سانتی­مترمکعب می­باشد. احیای اراضی جنگل­زدایی شده به­وسیله جنگل­های دست کاشت باعث گردید که اجزای کربن در جنگل دست کاشت صنوبر و توسکا به جنگل طبیعی نزدیک شود و تقریباً تمام شرایط حاکم بر جنگل طبیعی در جنگل دست کاشت صنوبر و توسکا دیده شد. ولی اجزای کربن در پوشش دارتالاب شبیه اراضی شالیزار بود.