بررسی اثر کود گاوی و کمپوست زباله شهری بر تامین فسفر مورد نیاز و عملکرد گندم

کمبود فسفر در بیش از 70 درصد و کمبود مواد­آلی در بیش از 60 درصد خاک­های ایران گزارش شده است. به منظور بررسی اثر کود­های ­آلی بر تامین فسفر مورد نیاز و عملکرد گندم، تحقیقی به­ صورت آزمایش فاکتوریل با دو فاکتور کود سوپر فسفات­تریپل در چهار سطح (0، 50، 75 و 100 درصد توصیه شده بر اساس آزمون خاک) و کاربرد کود­آلی در پنج سطح (10 و 20 تن در هکتار کود گاوی و10 و 20 تن در هکتار کمپوست زباله­شهری و تیمار شاهد) در قالب بلوک­های کامل تصادفی در کرت­های ثابت طی دو سال زراعی اجرا شد. عملکرد، اجزای عملکرد، غلظت فسفرگیاه، فسفر قابل­استفاده و کربن­آلی خاک اندازه­گیری گردید. در سال اول در شرایط مصرف کمپوست زباله­شهری، مصرف کود فسفری عملکرد گندم را افزایش داد. مصرف 10 تن در هکتار کمپوست و 100 کیلوگرم در هکتار سوپر­فسفات­تریپل عملکرد دانه را 96 درصد و عملکرد کاه را 102 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد و مصرف 20 تن کمپوست­زباله و 75 کیلوگرم سوپر­فسفات­تریپل در هکتار عملکرد دانه را 33 درصد نسبت به شاهد اضافه کرد. در کرت­هایی که در سال اول 10 تن در هکتار کود گاوی، مصرف شده بود، مصرف کود فسفری، سبب افزایش عملکرد گندم در سال دوم شد ولی در شرایط مصرف 20 تن در هکتار کود گاوی، افزایش عملکرد مشاهده نشد. در شرایطی که در سال اول کمپوست زباله­شهری مصرف شده بود، مصرف کود فسفری موجب افزایش عملکرد دانه شد. در هر دو سال مصرف کود فسفری بر جذب فسفر توسط دانه و کاه اثر معنی­دار نشان داد. کاربرد توام کود­شیمیایی فسفری و کود­آلی سبب افزایش فسفر قابل­استفاده خاک نسبت به مصرف کود فسفری تنها شد. در تیمار مصرف 20 تن در هکتار کود گاوی تنها، کربن آلی خاک پس از برداشت گندم سال اول 8/4 برابر تیمار شاهد بود. مصرف توام 20 تن در هکتار کود­آلی با مقدار کود فسفری توصیه شده، نسبت به کاربرد کود­شیمیایی به تنهایی­، فسفر قابل­استفاده خاک را به مقدار قابل­توجهی افزایش داد.