بررسی اثرات اجرای طرح‌های توسعه منابع آب بر شرایط اقتصادی و اجتماعی (مطالعه موردی: سد مخزنی مروک)

یکی از راهکارهای اساسی حفظ منابع، احداث سدها است که اثرات متفاوت اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی فراوانی را از خود برجای می‌گذارند. بدون تردید شناخت اجتماعی و اقتصادی منطقه مطالعاتی و بحث و بررسی پیرامون شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی آن نیز می‌تواند در تصمیم‌گیری برای آینده طرح های مدیریت منابع آب سودمند باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی آثار اقتصادی و اجتماعی ناشی از احداث سد مروک به‌عنوان یکی از طرح‌های توسعه منابع آب در استان لرستان می‌باشد. روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی و ابزار گردآوری داده‌ها به شیوه میدانی و جامعه آماری متشکل از روستاییان چهار روستای مروک، عالم آباد و کاغه در پایین‌دست و روستای گوشه جدید در حاشیه مخزن بوده است. حجم نمونه از فرمول کوکران، 392 نفر تعیین و با استفاده از روش تخصیص متناسب، سهم هر روستا از حجم نمونه مشخص شد. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها از دیدگاه روستاییان طی سال زراعی 98-1397 نشان داد که بیش‌ترین تاثیرات سد در بخش اقتصادی با میانگینی از 9/2 تا 1/3 بوده است. همچنین نتایج آزمون فرض‌ها با دو روشویلکاکسونوکای دو حاکی از تاثیر قابل‌توجه سد بر تغییرات سطح زیرکشت زمین های کشاورزی، تغییر الگوی کشت، افزایش ارزش ملک و زمین و سرمایه گذاری بیشتر کشاورزان در بخش کشاورزی و همچنین، بهبود توسعه فیزیکی روستا، افزایش اشتغال در منطقه، مدیریت توزیع آب و یکپارچه سازی اراضی حاشیه مخزن سد در منطقه را نشان می‌دهد. به عنوان مثال بر اساس آزمون کای دو تک نمونه ای در بخش گردشگری، شاهد افزایش 3/57 درصدی جذب توریسم هستیم. خسارت قابل‌توجه به باغات و اراضی کشاورزی و امکانات و تاسیسات موجود در محدوده مخزن سد بررسی و در نهایت، کل مبلغ خسارت مخزن سد معادل700 میلیارد ریال محاسبه، و طی سال‌های 81 تا 94 به ذینفعان پرداخت گردیده است.