جایگاه تعلیم و تربیت از منظر آیات و روایات در قرآن

انسان، موضوع تعلیم و تربیت است؛ تعریف و ماهیت او، مبدا و غایت او، ساختار آفرینش او و نیز ابعاد رفتاری او، فلسفۀ تعلیم و تربیت را از جهات گوناگون تحت تاثیر قرار می دهد. جهت گیری تعلیم و تربیت در مکاتبی که: انسان همسان حیوانات تعریف می شود، غایت او از سنخ هدف های محدود دنیوی است، ساختار وجودی او تک بعدی و جسمانی محض بوده و ویژگی های مطلوب او ناظر به صفاتی مشترک با حیوانات باشد، بسیار متفاوت است با جهت گیری آن در نظام فکری که به وجود فصل ممیز انسان از حیوان، غایت مندی، ساختار وجودی دو یا چند بعدی با اصالت روح و صفات الهی برای انسان قائل است. مولفه های تعلیم و تربیت به منزلۀ متغیر های وابسته ای برای صفات انسان است و انسان شناسی دلالت های فراوانی در چیستی، امکان و ضرورت، و چگونگی تعلیم و تربیت دارد. از آن جا که کامل ترین شناخت از انسان، یا معرفی خالق او بدست می آید، این پرسش مطرح است که آموزه های اسلامی، چه دیدگاهی دربارۀ انسان دارند و این دیدگاه چه دلالت هایی در فلسفۀ تعلیم و تربیت دارد؟این مقاله پرسش فوق را از دیدگاه آیات و روایات معتبر و صحیح مورد بررسی قرار داده و بر پایۀ نگرش انتقادی به آن، چارچوب مفهومی جایگزین معرفی کرده است. از دیدگاه آیات و روایات، انسان به وسیلۀ عقل که از شئون قلب است و قدرت تشخیص سود و زیان از جنبند گان متمایز می شود و با فعلیت یابی سایر شئون عقل، یعنی قدرت تشخیص صواب و ناصواب و حق و باطل و جنود عقل بر آن ها برتری می یابد. روش کار در این مقاله بصورت توصیفی – تحلیلی و با مراجعه به منابع دست اول و منابع کتابخانه ای صورت گرفته است.