نگرشی بر روش‌های کنترل سازه‌ها

تاکنون روش‌های متعددی جهت طراحی سازه‌هایی با عملکرد مطلوب در برابر بارهای جانبی چون زلزله مورد بررسی قرار گرفته است. در اکثر روش‌های موجود، به منظور افزایش مقاومت در برابر بارهای لرزه‌ای، از افزایش سختی و شکل‌پذیری اعضای سازه استفاده می‌گردد. در این حالت در صورت وقوع زلزله‌های بسیار شدید، با بوجود آمدن تغییر‌شکل‌های غیرخطی و ایجاد مفاصل پلاستیک، استهلاک انرژی در سیستم باربر جانبی صورت گرفته و مانع تخریب و فروریزش سازه میگردد. در چند دهه اخیر گروه دیگری از روش‌ها با عنوان روش‌های کنترل سازه‌ها، با استفاده از ابزار و تجهیزات مکانیکی متعدد به‌منظور حفاظت لرزه‌ای سازه‌ها ابداع گردیده است. در روش‌های نوین، هنگام بروز زلزله‌های شدید و بسیار شدید نیرو به کل سازه وارد نشده و فقط به‌ ابزار و تجهیزات کنترل‌کننده اعمال می‌گردد و این امر سبب ایجاد تغییرشکل‌های غیرالاستیک و تسلیم در این ابزار می‌گردد. در استفاده از روش‌های کنترل سازه‌ها علاوه بر توجیه علمی و فنی باید میزان عملکرد و تاثیر آن در رفتار سازه به‌طور دقیق مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. بدین منظور همواره یک تحلیل اولیه از سازه مجهز به روش کنترلی و نوع رفتار آن به صورت خطی و غیرخطی، با استفاده از طیف پاسخ و یا تاریخچه زمانی انجام می‌گیرد. روش‌های کنترل سازه معمولاً با توجه به نحوه عملکرد و فعال‌شدن ابزارهای کنترل‌کننده، به صورت کنترل‌های غیرفعال، فعال، نیمه فعال و ترکیبی تفسیم‌بندی می‌شوند. مطالعات تحلیلی نشان داده است که سیستم‌های کنترل نوین در صورت اجرای صحیح، می‌توانند از لحاظ عملکرد لرزه‌ای مطلوب مزیت‌های بالاتری در مقایسه با دیگر سیستم موجود که موجب صلبیت بیشتر سازه می‌شوند، فراهم آورند.