تاثیر نظام هندسی سازه ای بر شکل گیری فضای معماری سنتی، مقایسه خانه‌های درون گرای خراسان با روند غالب ایران

در این مقاله نوعی نظام هندسی در معماری خانه‌های ایرانی معرفی می‌شود. اغلب مطالعات هندسه در معماری فرم و جنبه‌های زیبایی شناختی معماری را می‌سنجند یا دلالت‌های معنایی و نشانه شناختی اثر را مطرح می‌کنند. نظام‌های هندسی معرفی شده در این مقاله فضای معماری را شکل می‌دهد و برخی کیفیات آن راتعیین می‌کند. این نظام البته متاثر از سازه ساختمان است.دو گونه از نظام هندسی مذکور در این مقاله معرفی خواهد شد. یکی گونه رایج در مناطق مرکزی ایران است و دیگری گونه‌ای است که در برخی خانه‌های شهر مشهد یافت شده است. برای یافتن این دو گونه، سازه ساختمان‌ها که مبتنی بر دیوار باربر است، از طریق پلان معماری و با توجه به جهت توزیع بار سقف بررسی شده است. سپس کیفیات حاصل از نظام هندسی مذکور که در تجربه انسانی بنا قابل درک است شرح داده شده است.این بررسی نشان می‌دهد در خانه‌های مورد نظر، تفکیک فضایی بین فضای بسته اتاق و فضای باز حیاط قاطع تر است. شفافیت جداره‌های حیاط به علت کوچکتر شدن بازشوها کمتر است و نظام هندسی سازه‌ای این بناها باعث شده است فضای نیمه بازی به نام ایوان تقریبا از معماری خانه‌ها حذف شود.